YÜKLENİYOR
Yerel yönetim uygulamalarına ilişkin dünyadan örnekleri derledik.
FİNLANDİYA
https://www.oecd.org/publication/government-at-a-glance/2023/country-notes/finland-d1080a88/#section-d1e73
Kamu yönetiminin kalitesini, kamu kurumlarına duyulan güven ve kamu hizmetlerinden duyulan memnuniyet gösterir. Vatandaşların hükümet hakkındaki düşünceleri, hizmetlerin ve politikaların planlanmasında önemli bir rol oynar. Kamu kurumlarına duyulan güvenin yüksek olması, demokratik yönetimin doğal bir sonucu olmasa da, vatandaş memnuniyeti, sosyal uyumun güçlenmesi, politikalara uyum ve toplumsal katılımın artmasıyla ilişkilidir. Bu da etkili yönetimi kolaylaştırır. Finlandiya’da vatandaşların yaklaşık %85’i eğitim sisteminden, %82’si yargı sisteminden, %70’i sağlık sisteminden memnun. Bu oranlar, OECD ülkeleri genelindeki ortalamanın oldukça üstünde.
İyi Yönetişim
Günümüzde yaşanan çeşitli krizler nedeniyle hükümetlerin demokratik dayanıklılığı artırmak ve kamu kurumlarına güveni güçlendirmek amacıyla ileri düzey yönetişim uygulamalarını benimsemesi gerekiyor. Karar alma süreçlerine vatandaşların ve paydaşların katılımını artırmak, demokrasiyi güçlendirmek önem taşıyor. Yeşil ve dijital dönüşümü yönetebilmek amacıyla bütçeleme ve kamu mali yönetimi süreçlerinin güçlendirilmesi, kriz yönetiminde önemli bir rol oynuyor. Öte yandan, kamusal kuralların sürdürülmesi ve yapay zekânın etik kullanımının teşvik edilmesi gibi demokratik değerlerin de korunması gerekiyor.
Vatandaşların ve paydaşların karar alma süreçlerine katılımı, politika, altyapı ve hizmetlerin tasarımını, uygulanışını ve kamuoyu tarafından benimsenmesini iyileştirir. OECD Altyapı Yönetişim Endeksi (IGI), ülkelerin paydaş katılımı için ulusal rehberlik geliştirme, etkin katılımı teşvik etme ve altyapı projeleri üzerinde paydaş gözetimini sağlama konusundaki performansına ilişkin bir genel bakış sunuyor. Finlandiya, paydaş katılımı konusunda IGI’de en yüksek performans gösteren ülkelerden biri. OECD geneli ortalama 0.52 iken, Finlandiya 0.66 puan alıyor. Finlandiya, maksimum 0.33 üzerinden 0.28 puan alarak paydaş gözetimi konusunda iyi bir performans sergiliyor.
Yeşil bütçeleme gibi bütçeleme yönetimi süreçleri, iklim krizinin ele alınmasına ve çevresel hedeflere ulaşılmasına yardımcı olabilir. Yeşil bütçeleme mekanizmalarını benimseyen ülkeler artıyor. Bu mekanizmaların daha etkin kullanımı da mümkün (bütçe ve maliye politikalarının çevresel etkilerini değerlendirmeye yönelik kurumsal düzenlemeler, bu değerlendirmelerin tutarlılığını sağlayacak yöntemler, şeffaflığı ve hesap verebilirliği artırmaya yönelik mekanizmalar ve bütçe yönetişim çerçevesi).
Finlandiya, yeşil bütçeleme uygulamasında 0-1 ölçeğinde 0.41 puanla OECD ülkeleri ortalamasının biraz altında bir performans sergiliyor; en yüksek puanı, kurumsal düzenlemeler boyutunda, en düşük puanıysa kolaylaştırıcı çevre boyutunda elde ediyor. Mali katkı, bireylerin ve kuruluşların siyasi adayları ve partileri desteklemesine olanak tanıyor. Ancak nüfusa ve politikalara yönelik risklerini azaltmak için siyasi finansın da düzenlenmesi gerekiyor. Finlandiya’da kamu işletmelerinin yabancı devletlerin veya şirketlerin siyasi kampanyalarını ve partileri finanse etmesine izin verilmiyor. Ancak siyasi partilere veya adaylara yapılan isimsiz bağışların kayıt altına alınması veya bildirilmesi zorunlu değil.
Günümüzde dijitalleşme ve yapay zekâ, bazı demokratik hakların ve özgürlüklerin kullanım alanını genişletiyor, koruyor ve önemli fırsatlar sunuyor. Bu teknolojilerin kullanımı, bireylerin demokratik süreçlere katılımı açısından zorlukları da beraberinde getiriyor. Bu teknolojilerin etkili bir şekilde kullanılabilmesi için toplumsal fayda sağlaması gerekiyor. Bu nedenle Finlandiya, kamu kurumları tarafından yapay zekâya yönelik algoritmaların etik yönetimini ve kullanımını sağlamak amacıyla 16 OECD ülkesiyle birlikte yasal düzenleme yaptı ve yönetmelikler çıkardı.
TALLİNN, ESTONYA
https://www.sustaineurope.com/tallinn-european-green-capital-2023-20230925.html
Tallinn, “Avrupa Yeşil Başkenti” unvanını Fransa’nın Grenoble kentinden 2023 yılında devraldı. Bu unvan, kentin çevresel sürdürülebilirlik ve yeşil yaşam alanları konusundaki başarısını vurguluyor. “Avrupa Yeşil Başkenti” konsepti 2006 yılında başladı. “Tallinn 2035”, karbon nötrlüğü, iklim uyumu, inovasyon, sağlık, hareketlilik, biyoçeşitlilik, döngüsel ekonomi, sürdürülebilir enerji ve gıda üretimini kapsayan bir kalkınma planı. Tallinn, biyolojik çeşitliliği koruyup geliştirmeyi hedefliyor, bu kapsamda kuşlardan orkidelere, likenlerden mantarlara kadar koruma altındaki yaklaşık 200 türe ev sahipliği yapıyor. Tallinn, polen taşıyıcılar açısından zengin yeşil koridorları, birinci sınıf kuş gözlem alanı ve geniş yeşil alanlarıyla gurur duyuyor. Tallinn’de yağmur suyu yönetim sistemleri var, sokakların yeniden düzenlenmesi gibi pek çok önlem mevcut, daha fazlası için çalışmalar sürdürülüyor. “Green Twins” projesi, kentsel yeşilliğin kent planlamasına daha iyi entegre edilmesine yardımcı olan önemli bir girişim. Bu proje, kentteki yeşil alanların korunması, genişletilmesi ve etkili kullanılması için stratejik bir yaklaşımı benimsiyor.
HOLLANDA
https://www.cbs.nl/en-gb/dossier/regional-statistics/partnerships-with-local-government
Yerel yönetimlerle yapılan ortaklıklar önem kazanıyor. Belediyeler ve diğer yerel yönetim organları, politika kararlarını veriye dayalı almak istiyor. Bu doğrultuda belediyeler, veriye dayalı karar süreçlerine geçiş için İstatistik Hollanda’yla (CBS) işbirliği yapıyor. Belediyeler, yoksulluk, iş güvenliği ve gelir, konut ve enerji dönüşümü gibi önemli konularda verilere ihtiyaç duyuyor, bu sayede doğru verileri kullanarak politikalarını test edebiliyor ve uygulayabiliyor.
CBS, yerel ve bölgesel düzeyde çeşitli işbirlikleri yapıyor. Bunlar biri, CBS Kentsel Veri Merkezi (UDC). UDC, belediyelerin ve CBS’nin bilgisini, uzmanlığını birleştirerek yerel politika sorunlarına çözümler sunuyor. Belediye verilerini, CBS verileriyle ilişkilendirmek de mümkün. Bu, yerel otoritelerin, işletmelerin ve kurumların kendi bölgelerinde neler olup bittiğine dair anlayışlarını geliştirmelerine yardımcı olabilir.
İl düzeyinde mekânsal planlama gibi alanlarda zorluklar yaşanıyor. Sınırlı alanların tahsisine (konut, iş, doğa, enerji ve ulaşım gibi alanlara) ve sorunların çözümüne ilişkin sorumluluk illere ait. Bu sorunların üstesinden gelmek için güncel verilere erişim önemli. Konut, enerji dönüşümü ve nitrojen kaynaklı kirlilik gibi konularda dijital dönüşüm ve veri odaklı çalışmalarla ilerlemek gerekiyor. Birçok il bu hedeflere ulaşmak için CBS’yle işbirliği yapıyor.
TORONTO, KANADA
https://www.toronto.ca/news/new-mayor-new-dealwhat-else-was-new-at-the-city-of-toronto-in-2023/
https://www.expedia.com/Toronto.dx178314?gallery-dialog=gallery-open
Toronto, 2023 yılında başlattığı ve geliştirdiği çeşitli programlarla, girişimlerle dikkat çekiyor (uygun fiyatlı konut, toplumsal kriz servisi, park, toplum ve çocuk merkezleri, fitness, barınma sistemi ve mülteciler, ulaşım ve trafik yoğunluğu vb.). Toronto Şehir Meclisi, uygun fiyatlı kiralık ev hedefini 40.000’den 65.000’e yükselten yeni bir raporu kasım ayında onayladı. Rapor, kiraların gelire göre ayarlandığı evleri korumak amacıyla kapsamlı desteğe ihtiyaç duyanlar için destekleyici konutlar da dahil olmak üzere uygun fiyatlı konutlara odaklanıyor.
Federal ve eyalet hükümetleriyle işbirliği yapılarak 3.315 haneye gelire yönelik taşınabilir konut yardımı sağlandı ve 468 yeni destekleyici konut oluşturuldu. “Toronto Community Housing Corporation” ve “Hızlı Yeniden Konut İnisiyatifi” aracılığıyla konut fırsatları sunuldu. Hızlı Konut Girişimi’nin (RHI) üçüncü aşaması sayesinde 2023 yılında 416 yeni ev için 169.4 milyon dolarlık finansman sağlandı. “Toronto Toplumsal Kriz Servisi” oluşturuldu ve test edildi. “Toronto Toplum Kriz Servisi”, toplum temelli, hasta ve travma odaklı. Kentin dört pilot bölgesindeki uygulamalar başarılı oldu. “Toronto Toplumsal Kriz Servisi”, mobil ekipleri aracılığıyla ücretsiz, gizli ve yüz yüze zihinsel sağlık desteği sunuyor. Bu hizmet 7/24 veriliyor. Vatandaşlar, 211 veya 911’i arayarak servise ulaşabiliyor. Servisten yararlananların %95’i hizmetten memnun veya çok memnun olduğunu, %90’ı hizmetin toplum güvenliğine ve refahına ilişkin algılarını olumlu yönde etkilediğini belirtti.
Kentte, yerlilere ait ilk Ethennonnhawahstihnen’ Toplum Dinlenme Merkezi ve Kütüphanesi, Lillian McGregor Parkı açıldı. Sahil şeridinde Love Park, One Yonge Toplum Merkezi ve Aquabella Çocuk Bakım Merkezi, Kuzey York’ta Macaulay Çocuk Merkezleri ve Tippett Çocuk Bakım Merkezi hizmete sunuldu. “FitnessTO” programı, fitness hizmetlerine erişimi artırmak amacıyla hayata geçirildi. Bu program sayesinde ağırlık ve kardiyo odaları, yüzme havuzları ve ücretsiz grup fitness programları gibi hizmetler sunan 65’ten fazla toplumsal rekreasyon merkezi daha kolay ulaşılabilir hâle geldi. Program, yaşlı (60 yaş ve üzeri) ve genç (13-18 yaş arası) katılımcıları teşvik etmek için üyelikte %50 indirim uyguluyor.
Kent genelinde 5.000’den fazla kişinin kalıcı konutlara yerleşmesi sağlandı. Yaklaşık 9.500’ü barınak sistemindeki ve 1.800’den fazlası barınma sistemi dışındaki kişilere destek verildi. Kanada Kızıl Haçı, 11.200’den fazla kişiye barınma hizmeti verdi. Bu kişilerin 5.400’den fazlası mülteci statüsünde.
“Trafik Acenteleri” programının sayısı 42’ye yükseltildi. Bu program, yol güvenliğini artırıyor ve trafiğin en yoğun olduğu dönemlerde önemli kavşaklardaki trafik akışını yönetiyor. Program kapsamında 25 ek “Otomatik Hız Uygulama” kamerası kuruldu ve programın sayısı kent genelinde 75’e yükseltildi. Program değerlendirme verileri, hız kameralarının ne kadar etkili olduğunu, uyumluluğun artırdığını ve sürücü davranışlarının olumlu etkilendiğini gösteriyor.
“Yerli İklim Eylemi Hibeleri” pilot programı başlatıldı. Yerli halkın liderliğinde 19 iklim eylemi projesi ve girişimi finanse edildi. “PollinateTO”, arıların ve diğer tozlayıcıların kent ekosistemine katkısını artırmayı amaçlayan bir program. Bu program kapsamında belediye arazilerinde, parklarda ve halka açık alanlarda arı dostu bitkilerin dikilmesi, arıların yaşam alanlarının artırılması için çalışmalar yapılıyor. Eko-çatı alanları oluşturuldu. “Topluluk İklim Eylemi” aracılığıyla 26 mahallede “İklim Eylemi Şampiyonu” işe alındı ve eğitildi. Kent sakinleri liderliğindeki 23 proje finanse edildi. Öğrenci liderliğindeki projelere, faaliyetlere ve etkinliklere finansman sağlayan “Gençlik İklim Eylemi Hibeleri”, 17 Toronto Bölge Okul Kurulu projesini finanse etti. Birleşmiş Milletler Çevre Programı kapsamında Toronto, doğa ve kentsel yaşam arasında daha güçlü bağlar kuran dünya çapındaki 19 kent arasına dahil edildi.
İNGİLTERE
https://www.ukri.org/news/projects-to-help-communities-reduce-health-inequalities/
İngiltere, sağlık sistemini iyileştirmeyi ve sağlık sistemindeki eşitsizlikle mücadele etmeyi hedefleyen Sağlık Eşitsizlikleri Programı’nı hayata geçiriyor. Programın amacı, sağlık sistemini daha etkili hâle getirerek eşitsizliği ortadan kaldırmak. Program kapsamındaki projeler, İngiltere’nin en yoksul topluluklarının karşılaştığı sağlık eşitsizliklerini ele alıyor. Bazı projeler, kırsal bölgelerdeki ve sahil bölgelerindeki sağlık eşitsizliklerine odaklanıyor, diğerleri de özel toplulukları desteklemek için sistem değişikliğine yöneliyor. Bu özel topluluklar arasında Romanlar, mülteciler, göçmenler, evsizler ve zihinsel engelliler bulunuyor.
Sağlık Sistemindeki Eşitsizlikle Mücadelede Ulusal Ortaklık
Sanat ve Beşeri Bilimler Araştırma Konseyi, sahil topluluklarında sağlık eşitsizlikleriyle mücadele etmek için 2.4 milyon poundluk fonla ulusal ortaklık kurdu. Proje, Blackpool, Weston-super-Mare ve Hastings gibi üç farklı kıyı kasabasına odaklanıyor, Ulusal Sağlık Servisi, yerel yönetimler, araştırmacılar, toplum kuruluşları ve kent sakinlerinin katılımıyla sağlık eşitsizlikleriyle mücadeleyi amaçlıyor. Özellikle gençlerin zihinsel sağlığı, madde kullanımı, hastalıklar ve yas gibi konular ele alınarak toplum tabanlı gelişme amaçlanıyor. Toplum kaynaklarının kullanımına ve somut çalışmalara dayanarak sorun alanlarına odaklanmak, sağlık ve sosyal bakım sistemleriyle entegrasyonu sağlamak hedefleniyor.
Çocukların ve Gençlerin Zihinsel Sağlığını Destekleyen Yerel Sanat Girişimleri
Girişim, 9-13 yaş arasındaki çocukların zihinsel sağlığına odaklanıyor ve 2.5 milyon pound fon sağlıyor. Bu yaş grubundaki çocukların, büyüme döneminde zihinsel sağlık sorunları yaşama riski var. Proje, yerel sanat etkinliklerine erişimi kolaylaştırmak için kullanıcı dostu bir dijital platform oluşturacak. Platformda çocuklara, gençlere, ebeveynlere ve ilgili kuruluşlara yönelik hizmetler verilecek. Araştırmacılar, zihinsel sağlığı destekleyen sanat etkinliklerinin faydasını artırmak için birlikte hareket edecek. Kuzeybatı sahilindeki çocukların ve gençlerin zihinsel sağlığını destekleyen sanat etkinlikleri teşvik edilecek, sağlık kuruluşları ve akademik kuruluşlarla işbirliği yapılacak.
GENT, BELÇİKA
https://www.themayor.eu/en/a/view/ghent-helps-homeless-people-readapt-to-mainstream-living-with-mini-homes-12391
Gent, Belçika’da ilk kez hayata geçirilen bir proje sayesinde evsizlerin “mini evler” aracılığıyla topluma yeniden kazandırılmasını sağlıyor. Proje, uzun süredir evsiz olan kişilerin bir rehberlik danışmanının yardımıyla tekrar ev yaşamına uyum sağlamasına yardımcı olmayı hedefliyor. Projenin öne çıkan özelliği ise, evlerin kendisi.
“Sağlam Evler” olarak adlandırılan 11 bina bu proje için inşa edildi (her biri dubleks ve sadece 36 metrekare). Evlerin mimari tasarımının odak noktası, konfor, mahremiyet ve yalnızlık duygusu. Her evde, aydınlık bir oturma alanı da yer alıyor. Ön bahçeler duvarlarla çevrili, ayrı yürüyüş yollarının bulunduğu ortak bir bahçe de var. Projedeki evler, sosyal konut departmanı aracılığıyla ilk kiracılara kiralanacak. Evsiz beş kadın ve altı erkek bu eve taşınacak. Her hane sakinine sosyal hizmet desteği verilecek. Proje, Belçika’da türünün ilk örneği olmasına rağmen “Sağlam Evler” konseptiyle ilk olarak Danimarka’da tasarlandı. Proje, evsiz insanların barınmasını sağlama politikası üzerine çalışan Ghent’in “ROOF” eylem planının bir parçası. Hedef, evsizliği 2040 yılına kadar sona erdirmek.
LOS ANGELES, AMERİKA
https://www.nrdc.org/bio/sarah-elkotbeid/social-housing-angeless-chance-fight-housing-crisis
Los Angeles’ta birçok mahalle hızla zenginleşirken, uygun fiyatlı konut krizi en fazla düşük gelirli toplulukları etkiliyor. Binlerce evsiz ve konut istikrarsızlığı yaşayan insan, konut sahibi olmak veya mevcut evlerini korumak için mücadele ediyor. Bu sorunu uygun fiyatlı konut seçenekleriyle çözmek mümkün. Aksi takdirde, barınma sadece zenginler için değil, herkes için sorun olmaya devam edecek.
Sosyal Konut Hareketi
Sosyal konutlar, yerel toplulukların ihtiyaçlarına odaklanıyor. Bu konutlar genellikle kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, kooperatifler veya topluluk arazi vakıfları (CLT) tarafından işletiliyor. Böylece kent sakinleri, sağlıklı, istikrarlı ve uygun fiyatlı konutlara erişebilir, konut yönetimine katılma hakkına sahip oluyor. Los Angeles’taki sosyal konut örneklerinden biri, Eko-Köy Kooperatifi. Eko-Köy, 45 üniteden oluşan kira kontrollü konutlar sunuyor, binaların ekolojik, finansal ve sosyal açıdan korunmasını, yönetilmesini sağlıyor. Çevresel etkilerin azaltılması ve toplumsal yaşamın kalitesinin yükseltilmesi hedefleniyor.
Topluluk arazi vakıfları ve uygun fiyatlı konut sağlayıcıları, geliştiriciler ve toplum temelli kuruluşlarla işbirliği yaparak Eko-Köy benzeri sosyal konut projelerini satın alabiliyor, inşa edebiliyor ve yenileyebiliyor. Los Angeles Mahalle Arazi Vakfı (LANLT) gibi gruplar, topluluk arazi vakıfları, toplum temelli kuruluşlar ve geliştiricilerle işbirliği yaparak yeşil alanların sosyal konutlara dahil edilmesini sağlamak için bina planlarını ortaklaşa geliştiriyor. LANLT’ın amacı, mahallelerin refahına katkıda bulunacak parklar yapmak ve sosyal alanlar oluşturmak.
Measure ULA, Los Angeles seçmenlerinin Kasım 2022’de kabul ettiği bir yasa önerisi. Beş milyon doların üzerinde satılan mülklere %4’lük transfer vergisi uygulanırken, 10 milyon doların üzerinde satılan mülklerden %5.5’lik transfer vergisi alınıyor. Bu vergiler, sosyal konutların sayısını artıracak finansmanı sağlamak amacıyla uygulanıyor. Bu yasa, konut krizine çözüm bulmak için daha fazla sayıda sosyal konut inşa edilmesini teşvik etmeyi amaçlıyor.
HIRVATİSTAN
https://www.themayor.eu/en/a/view/croatia-to-let-retirees-ride-for-free-on-trains-in-2024-12255
2024 yılında Hırvatistan’da emekliler ve 65 yaş üstü vatandaşlar için pilot proje başlatıldı. Proje kapsamında bu gruptaki vatandaşlar ulusal demiryolu hizmetlerini (HŽPP) ücretsiz kullanabilecek. Projeden yararlanmak için ücretsiz seyahat hakkını doğrulayan yolcu taşımacılığı akıllı kartına ve profiline başvurulması gerekiyor. Projeden yararlanmaya hak kazananların profil oluşturmak için Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınan emekli maaşı makbuzunu ve kimlik belgesini ibraz etmesi gerekiyor. 65 yaş ve üzeri vatandaşların kimlik belgesi sunması yeterli. Profil oluştururken Hırvatistan Demiryolları’nın herhangi bir bilet gişesinden 2.65 avro karşılığında bilet satın alınabilir. Bu bilet, 2024 yılının sonuna kadar geçerli. Kullanıcıların akıllı kart almak ve ücretsiz tren yolculuğu yapmak için bilet gişesinden veya Hırvatistan Demiryolları web sitesinden temin edebilecekleri başvuru formunu doldurmaları gerekiyor. Başvuru, emeklilik ya da yaş doğrulamayla ilgili gerekli belgeler ya bilet gişesine veriliyor ya da e-posta yoluyla gönderiliyor. Akıllı kart, başvurudan sonra yedi gün içinde hazırlanıyor ve başvurunun yapıldığı bilet gişesinden teslim alınıyor.
İSVİÇRE
https://www.swissinfo.ch/eng/business/swiss-government-takes-childcare-in-hand/48368708
İsviçre, profesyonel çocuk bakımı maliyetinin oldukça yüksek olduğu bir ülke. 2015 yılında yapılan bir sektör araştırmasına göre bunun nedeni, İsviçre’deki kreşleri genellikle özel şahısların işletmesi ve ebeveynlerin finanse etmesi. Devlet vergi indirimi yapsa da yeterli olmuyor. Çocuk bakımı, kantonlar ve belediyeler tarafından organize ediliyor, ücretler ikamet yerine göre değişiyor. Çocuk bakımı maliyeti açısından İsviçre, 2021 yılında 41 yüksek gelişmiş ülke arasında 37. sırada yer aldı. Aileler, İsviçre’deki yüksek yaşam maliyetinden etkileniyor. Zürih Gençlik Refah Bürosu’na göre, bir çocuğun aylık maliyeti 994-1.903 dolar arasında değişiyor, bu tutar çocuk bakımı masrafını kapsamıyor. Bu durum, İsviçre için yapısal bir sorun yaratıyor, çünkü çocuk sahibi olmak genellikle ebeveynlerden birinin istihdamını etkiliyor. Özellikle kadınların mesleki yaşamı olumsuz etkileniyor. Bu nedenle kadın hakları ve eşitlik için mücadele eden gruplar, kadınların şemsiye örgütü Alliance F., daha iyi çocuk bakımı çözümleri için kampanya yürütüyor. İsviçre Parlamentosu’nun eğitim komitesinin hazırladığı harcama paketi Temsilciler Meclisi’ne sunuldu ve konu beş saat boyunca tartışıldı. Sağcı muhafazakâr İsviçre Halk Partisi ve Radikal-Liberal Partisi’nin erkek grubu, Temsilciler Meclisi’nde önerilen harcama paketine karşı çıktı. Ancak paket, 79’a karşı 107 oyla onaylandı. Teklif, daha detaylı incelenmesi için Senato’ya gönderildi.