YÜKLENİYOR
Kentsel tasarım; kamusal mekânların tasarımından meydan düzenlemelerine, peyzajdan kent mobilyalarına ve heykellerine, dezavantajlı gruplara yönelik mekân inşasından kentsel alanların kalitesini iyileştirmeye, sokakların yenilenmesinden ulaşım planlanmasına kadar oldukça geniş bir tasarım sürecini kapsıyor. Bu kapsamda belediyenizin yaptığı çalışmalardan bahseder misiniz?
MEHMET MURAT ÇALIK: Kentsel tasarım, sadece kamusal mekânların organize edilmesi ve tasarlanması değildir, aynı zamanda yaşama hizmet eden tüm yapılarla kamusal mekân arasında ilişki kurma sanatıdır.
Kentsel tasarım projelerimizde sadece binaları değil, kentsel mekânı da tasarlıyor, her projemizi kentsel ölçekte ele alarak yapıyoruz. Bu sayede ilçemizin geleceğini de şekillendiriyoruz.
Bir kentin kamusal dış mekân yaşantısının düzenlenmesi ulaşım planlamasıyla başlar. Ulaşım ve ulaşıma dair altyapı ne kadar sağlıklı olursa, diğer kentsel parçaları kurgulamanız o kadar rahat olur.
Göreve geldiğimizden bu yana daha sağlıklı bir kamusal dış mekân yaratabilmek üzere 27 kilometrelik yeni yol açtık, 100.000 tonun üzerinde asfaltlama çalışması yaptık. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’yle işbirliği yaparak 53 kilometrelik altyapıyı yeniledik. 200.000 metrekareyi aşan cadde, sokak, kaldırım ve yol bakım, tamirat, yapım işini bitirdik. Ana bulvarların her birini ışıklandırma direğinden peyzajına, kaldırım taşından yaya geçişlerine kadar tek başına bir kentsel tasarım projesi olarak ele aldık. Bu çalışmaların en güzel örneği, Atatürk Bulvarı’dır.
Kentsel dış mekânda üstyapının daha sağlıklı organize edilmesini sağlayacak olan bu temel altyapı çalışmalarının ardından kentsel peyzajı harekete geçirdik. Kişi başına 9.5 metrekarelik yeşil alan oranına yeterli demeden yeşil alan miktarını artırdık. Son iki buçuk yılda 65 yeni park ve 363.000 metrekare yeni yeşil alan yaptık. Her bir parkı özgün bir yaklaşımla, her yaş ve gruptaki kullanıcıların ihtiyacını gözeterek çağdaş bir tasarımla hayata geçirdik.
İlçemizdeki her yaş ve gruptaki kullanıcının ihtiyacını analiz ediyor, analiz sonucunda elde ettiğimiz sonuçları kentsel planlama ve kentsel tasarım yaklaşımımızda veri olarak kullanıyoruz. Bu kapsamda bir tanesi hizmet vermeye başlayan kreşlerimizin ikincisini ve üçüncüsünü inşa ediyor, engelli çocuklar için engelsiz bir yaşam merkezi hayata geçiriyoruz. Kültürel ve sanatsal etkinlikler, kentsel yaşamın olmazsa olmazıdır. Markalaşmış bir kültür merkezimiz var: Beylikdüzü Atatürk Kültür ve Sanat Merkezi. En az bu merkezimiz kadar marka değeri taşıyacak ve yeni kültürel etkinliklere sahne olacak Yakuplu Fatih Sultan Mehmet Kültür Merkezi’ni tamamlamak üzereyiz.
Sizin de değindiğiniz ve biraz önce tekrar ettiğimiz gibi, kentsel tasarım sadece bir mekân ve bina tasarlamak değil, aynı zamanda her bir kullanıcıya neyi nasıl sunduğunuz. Biz, ilçemizdeki gençleri de tüm projelerimize dahil ediyoruz. Fikri olan gençler fikirlerinden vazgeçmesin, fikirlerini projeye dönüştürebilsin diye Beylikdüzü SMART Girişimcilik ve Ortak Çalışma Merkezi’ni hayata geçirdik. Günümüz gençliğinin popüler spor dalı olan kaykay sporu için dünya standartında bir skate parkı kullanıma açtık.
Aslında sorunuzu bütünüyle karşılayan bir proje çalışmamız var. Beylikdüzü’nün kalbi olan Cumhuriyet Caddesi’ni kapsayan ve bu ilçenin 100 yıllık geleceğini değiştirecek geniş kapsamlı bir kentsel tasarım proje çalışmasına başladık. Bu çalışma, peyzaj alanları, cadde düzenlemeleri, avlu meydanları, alışveriş birimleri, kültür-sanat yapıları, otoparkı, kamusal alanda sanat örnekleri, yeni belediye binası ve yepyeni bir kent meydanıyla eminim ki İstanbul’a ve hatta tüm ülkeye örnek teşkil edecektir.
Kentsel tasarım projelerinizde hangi kriterleri göz önünde tutuyorsunuz? Mevcut olan kentsel kimlikle, tarihsel geçmişle ve dokuyla yeni yapılacak olanlar arasında uyum sağlanması için nelere dikkat ediyorsunuz?
MEHMET MURAT ÇALIK: Şehir plancısı bir belediye başkanı olarak yaşanabilir çevreler arayışında kentsel tasarım ürünlerinin yalnız planlarla sınırlı kalmasının yeterli olmayacağını biliyorum. Planlar kadar tasarım ilkeleri, politikalar ve tasarım rehberleri gibi araçları da önemsiyorum.
Projelerimizi hazırlarken ve hayata geçirirken ilk kriterimiz, kent bütününe olan etkisi ve ilişkisidir. Biz, dayanıklı, akıllı, girişimci, yaratıcı ve yeşil bir Beylikdüzü inşa ediyoruz. Dolayısıyla kentsel tasarım anlayışımız; mekânsal karakter, sürdürülebilirlik, kentsel dayanıklılık, çevreleme, hareket kolaylığı, okunabilirlik, çeşitlilik, uyarlanabilirlik ve farklılık kriterlerinden oluşuyor. Keyifli bir ilçe tasarlamak en önemli kriterimiz. Bu kriterleri gözettiğinizde tarihsel geçmişle ve dokuyla uyumu yakalarsınız.
Belediyeniz bünyesinde “Kentsel Tasarım Müdürlüğü” veya “Kentsel Tasarım Birimi” var mı? Daha etkili bir kentsel tasarım için yerel yönetimlerin alması gereken inisiyatifler sizce nelerdir?
MEHMET MURAT ÇALIK: Belediyemizde “Kentsel Tasarım Müdürlüğü” veya “Kentsel Tasarım Birimi” şeklinde bir yapılanmamız bulunmuyor, ancak şehir plancısının, kentsel tasarım uzmanının, mimarın ve iletişim uzmanlarının görev yaptığı Beylikdüzü İletişim ve Projeler Ofisi var. Bu ofis, projelerimizin fikir, tasarım, koordinasyon ve iletişim merkezidir. Burada oluşan fikir veya sahadan gelen ihtiyaca binaen çözüm amaçlı tasarlanan proje fikri yine mimarların, peyzaj mimarlarının ve mühendislerin görev aldığı icracı Plan ve Proje Müdürlüğü, Fen İşleri Müdürlüğü, Park ve Bahçeler Müdürlüğü’yle koordineli şekilde hayata geçirilir.
Her bir yerel yönetimin bir kentsel tasarım rehberinin olması ve bu rehberin sürekli güncellenmesi gerekir. Kentsel yaşam kalitesinin artırılmasında kentli için sağlıklı planlama, yerel yönetimlerin birincil görevleri arasındadır. Kullanıcıya en yakın yönetim birimi yerel yönetimlerdir. Kentlerde hemen her şey yerel yönetimlerin tasarrufuyla şekillenmektedir. Dolayısıyla yerel yönetimlerin kentsel alanlara yönelik tasarrufu tutarlı olduğunda kentler yaşanabilir bir mekâna, tutarsız olması hâlinde çeşitli sorunlarla boğuşan yaşam alanlarına dönüşmektedir.
Pandemi süreci ve ekonomik krizle birlikte yerel yönetimlerin misyonu ve vatandaşların yerel yönetimlerden beklentisi değişti. Aslında merkezî yönetimin sorumluluğunda olan birçok hizmet alanı yerel yönetimlere yüklendi. Dolayısıyla bundan sonraki süreçte yerel yönetimlerin kente dair daha cesur adımlar atması zaruridir. En büyük inisiyatif bu olacaktır. Katılımcılığı benimseyen, kentin sorunlarının her toplumsal kesimin mutabakatıyla çözüleceğine inanan, şeffaf, gücünü halktan alan yönetimler olmamız gerekmektedir.
Kentsel tasarım projelerinizin yerel kimliğe uygun olması için analiz ve değerlendirme yapıyor musunuz? Planlama ve tasarım süreçlerinde katılımcılığı nasıl sağlıyorsunuz? Vatandaşlarla, STK’larla, üniversitelerle ve ilgili meslek odalarıyla bu anlamda çalışmalarınız var mı?
MEHMET MURAT ÇALIK: Bu, kaçınılmaz bir değerlendirme elbette. Projelerimiz için en önemli kriterlerden de biridir. Ancak bu kriter tek başına yeterli değildir, yerel kimliğe uygun olmaya çalışırken aynı zamanda çağı yakalamak ve çağdaş kentlerin ekosistemine girebilmek gerekir.
Çalışmalarımızın konusuna göre paydaşlarımız var. Bu kimi zaman STK, kimi zaman üniversite, kimi zaman da komşularımız, yani vatandaşlar oluyor. Geliştirdiğimiz her bir projeyi komşularımızla paylaşıyoruz. Çalışmalarımızı sahadan gelen verilerle başlatıyoruz. Örneğin, 2021 yılı Haziran ayında başlattığımız “Saha Çözüm Hareketi” var. Saha çözüm ekipleri, dört aydır Beylikdüzü’ndeki tüm kapıları çalıyor, komşularımızı dinliyor, çalışmalarımızı anlatıyor. Bununla birlikte aktif çalışan bir kent konseyimiz de mevcut.
Ben uzun yıllar Şehir Plancılar Odası İstanbul Şubesi’nde yöneticilik yapmış biriyim. Dolayısıyla meslek odalarıyla, sivil örgütlenmelerle olan ilişkilerin öneminin farkında olarak çalışmaların yürütülmesi en önemli talimatımdır.
Sürdürülebilir, ekolojik ve bütünleşik kentsel tasarım projeleriniz, dezavantajlı gruplara (çocuklar, kadınlar, yaşlılar, engelliler) yönelik olarak hayata geçirdiğiniz kentsel tasarım uygulamalarınız var mı? Belediyenizin kentsel tasarım politikası nedir? Kentsel tasarım rehberiniz var mı?
MEHMET MURAT ÇALIK: Aslında bu sorunun cevabını ilk soruda kısmen verdim. Eklemek gerekirse, bu ilçenin çocukları için yola çıkarken her mahalleye bir kreş hedefi koymuştuk. Bu hedefimizi hızlıca hayata geçiriyoruz. Geçtiğimiz dönem bir adet kreş açtık. 2020 yılında da ikinci kreş hizmete başladı. Gürpınar Mahallesi’ndeki yeni kreş inşaatı tamamlanmak üzere. Adnan Kahveci ve Yakuplu Mahallesi’nde de kreş inşaatı devam ediyor. Dereağzı Mahallesi’nde kreş projelendirme aşamasındayız. Çocuklara yönelik diğer önemli projemiz, 65 adet yeni park oldu. Çocuklar ve gençler eğitimlerine sağlıklı devam edebilsin diye etüt merkezlerimizin ve kütüphanelerimizin sayısını artırdık. Dört derslikli, atölyesi ve tarım alanı olan yeni engelsiz yaşam merkezimizin bitmek üzere olduğundan bahsetmiştim. İlçemizde özellikle kadın girişimcilik yapılanmalarını önemsiyor ve destekliyoruz. Çok aktif çalışan Kadın Danışma Merkezi’ni geçen dönem hayata geçirdik.
Kentsel tasarım çalışmalarımızı dayanıklı, akıllı, girişimci, yaratıcı ve yeşil bir Beylikdüzü vizyonu ve ilkeleri çerçevesinde hazırlıyor, Beylikdüzü’nün ve vatandaşların ihtiyaçları çerçevesinde şekillendiriyoruz. Eşit ve adil hizmeti önemsiyoruz. Dönemsel stratejik planımızı da bu yaklaşımla hazırladık. En önemli politikamız, çalışmalarımızla bugünün sorununu çözmek, Beylikdüzü’nü yarına hazırlamaktır.