- 12 Aralık 2021
YÜKLENİYOR
Belediyenizin ulaşımla ilgili çalışmalarından bahseder misiniz? Toplu taşıma sistemlerini ve ulaşım altyapısını geliştirmeye yönelik projeleriniz nelerdir? Ulaşım çalışmalarınızda planlama, finansman ve uygulama açısından sıkıntı yaşıyor musunuz?
OSMAN GÜRÜN: Muğla, tarihî, doğal ve coğrafi güzellikleriyle uluslararası düzeyde tanınan bir kent. Ancak coğrafi yapısı ve turizm kaynaklı mevsimsel nüfus değişimleri nedeniyle ulaşım konusundaki çalışmalar ve yatırımlarla ilgili zorluk yaşayan kentlerin başında geliyor. Bir ucundan diğer ucuna 450 kilometre mesafe bulunması, ilçelerinin birbirine uzak olması, nüfusunun %55’inin kırsalda yaşaması, 1.479 kilometrelik kıyı şeridine sahip olması, yerleşik nüfusunun yaklaşık 1 milyona ulaşması, yaz nüfusunun mevcut nüfusun beş katı üzerine çıkması sebebiyle Muğla’da ulaşım hizmetleri konusunda zorluklar yaşanıyor.
Kendi bünyemizdeki teknik personelle hazırladığımız ulaşım ana planı, 2019 yılında onaylanarak yürürlüğe girdi. Kentin ulaşım politikalarının ve temel yatırım kararlarının belirlendiği planda mevcut ulaşım ana planlarının aksine kentimizin coğrafi, demografik ve sosyal özellikleri göz önüne alındı.
Yaz nüfusunu yerleşik nüfusun beş katından fazla olduğu için ulaşım ana planının yapımı öncesinde kısa dönemli iyileştirmeler için acil eylem planı hazırladık. Kent genelinde ve beş büyük ilçede (Bodrum, Fethiye, Milas, Menteşe ve Marmaris) ayrı ayrı çalışıldığı için Türkiye’de ilk defa iki zamanlı, iki dönemli ve iki düzeyli bir ulaşım ana planı yapıldı. Plan kapsamında yaya, bisiklet ve toplu taşıma kullanımlarının artırılması ve özel araç kullanımının azaltılması temelindeki çalışmalarımız devam ediyor.
Özel araç kullanımını azaltma politikalarının en önemli hedefi, toplu taşıma kullanımının özendirilmesi ve hizmet kalitesinin artırılması. Bu nedenle 2015 yılından itibaren Muğla genelinde Toplu Taşımada Dönüşüm Projesi başlattık. Proje başlamadan önce kent genelinde hizmet veren araçlarda elektronik ücret toplama ve araç takip sistemi bulunmuyordu, ücretsiz biniş hakkı olan 65 yaş üstü ve engelli vatandaşlar ücretli taşınıyordu, engelli erişimi için uygun olmayan araçlar kullanılıyordu. Ücret politikası, güzergâh ve sefer saatleriyle ilgili denetim mekanizması da yoktu. Araç fazlalığından dolayı verimsiz ve sürdürülebilir olmayan şekilde hizmet veriliyordu. 2015 yılı öncesindeki sistem, toplu taşımadan ziyade ara toplu taşıma sistemiydi. Toplu Taşımada Dönüşüm Projesi kapsamında kent genelinde hizmet veren ara toplu taşıma araçlarının %96’sı belediyemiz denetiminde özel toplu taşıma aracına dönüştürüldü. Araç sayısının ve güzergâhın durumuna göre mevcutta hizmet veren araçlar 1/1, 1/2, 1/3 ve 1/4 oranlarında dönüştürüldü, verimlilik artırıldı, işletme giderleri %50’yle %75 arasında değişen oranlarda azaltıldı. Dönüşüme giren tüm araçlar engelli erişimine uygun hâle getirildi. Elektronik ücret toplama sistemi ve araç takip sistemiyle kayıt dışı istihdam önlendi, araçların 7 gün 24 saat kamerayla takip edilmesi sağlandı. 65 yaş üstü ve engelli vatandaşlar da toplu taşıma hizmetinden ücretsiz olarak faydalanmaya başladı.
Ulaşımda Dönüşüm Projesi, birçok kent tarafından örnek alındı. Proje belediyemize 9. Transist Ulaşım Kongresi’nde birincilik ödülü kazandırdı.
Ulaşım çalışmalarımızda ulaşım ana planımızın genel kararları doğrultusunda hareket ediyoruz. Yaz ve kış nüfusunun farklılık göstermesinden dolayı finansman konusunda sıkıntılar yaşıyoruz. Genel bütçeden alınan pay, yerleşik nüfus temel alınarak belirleniyor. Yaz döneminde hizmet verilen nüfus, yerleşik nüfusun beş katından fazla. Dolayısıyla yatırımların nüfusun en yoğun olduğu yaz dönemine göre yapılması gerekiyor, genel bütçeden alınan pay yetersiz kalıyor. Uygulama konusunda ise, Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin kararları doğrultusunda ilgili birimlerle koordinasyon sağlayarak uygulamalar yapıyoruz.
Ulaşım altyapısını oluştururken ve düzenlerken kentsel mekân kullanımını nasıl planlıyorsunuz? İnsan odaklı ulaşımı yaygınlaştırmak için hangi çalışmaları yapıyorsunuz? Dezavantajlı gruplar için ulaşım altyapısı oluşturuyor musunuz?
OSMAN GÜRÜN: Ulaşım ana planı, kentin ulaşım politikalarını belirleyen ve ulaşım konusunda mekânsal kararların da verildiği stratejik bir plan. Dolayısıyla kentin imar planlarından ayrı düşünmek mümkün değil. Muğla ulaşım ana planı da 1/25.000 ölçekli nazım imar planının mekânsal kararları temelinde hazırlandı. Muğla genelinde hazırlanan tüm imar planlarında ve imar planı değişikliklerinde trafik etüdü hazırlatıldı, planın mevcut durumda ve gelecekte ulaşıma etkisi değerlendirildi. Ulaşım ana planı için hazırlanan modelde test edildi. İlerleyen dönemde herhangi bir ulaşım sorunu çıkarıp çıkarmayacağı tespit edildi. Kent genelindeki mekânsal kararlar, ulaşım ana planı kapsamında değerlendirildi. Ulaşım görüşü, gelecekteki mekânsal kararlar için de temel belirleyicilerden biri oldu.
Muğla’nın temel ulaşım politikası, özel araç kullanımının azaltılması, yaya, bisiklet ve toplu taşıma kullanımının artırılmasıdır. Toplu Taşımada Dönüşüm Projesi dahilinde toplu taşıma hizmet seviyesi artırıldı, özel toplu taşıma araçlarının 7 gün 24 saat araç kameralarıyla denetlenmesi ve vatandaşların toplu taşıma hizmetinden güvenli bir şekilde faydalanması sağlandı. Belediyemiz bünyesindeki 193 otobüsle havalimanı taşımacılığı ve kent içinde toplu taşım hizmeti veriliyor. Bünyemizdeki araç filosunun artırılması için çalışmalar devam ediyor.
Sürdürülebilir ulaşım politikaları arasında yer alan bisiklet kullanımı da günümüzde üzerinde en çok durulan konulardan. Muğla’daki ilçelerin makro formunun ve topoğrafik özelliklerinin bisiklet kullanımına uygun olması, bisiklet kullanımını yaygınlaştırmak için önemli bir neden. Ulaşım ana planı kapsamında 2016 yılında elde edilen verilerde bisiklet kullanım oranı tüm modlar içerisinde Muğla genelinde %1.7, Ortaca ilçesinde %9.4 olarak tespit edildi. Yol projelerinde bisiklet yoluna önem verilmesiyle, bisiklet kullanımı konusunda yaptığımız farkındalık çalışmalarıyla beş yıl içinde bu oranların arttığı gözlemlendi. 51.8 kilometre ayrılmış bisiklet yolu bulunan kentimizde ulaşım ana planıyla ülkemizde ilk kez kırsal bisiklet havzaları oluşturuldu, 377 kilometre kırsal bisiklet yolu önerildi. Vatandaşların güvenli bir şekilde bisiklet kullanmasını sağlamak için çalışmalarımız sürüyor. İlçe merkezlerinin büyük çoğunluğunda vatandaşlar yürüme mesafesi içinde kentsel hizmetlerden faydalanabiliyor. Yaya ulaşımının güvenli, özendirici ve konforlu olması, Muğla için olmazsa olmazlardan. Tüm yol ve kavşak geometrik düzenleme çalışmalarında birinci öncelik, yaya ulaşımı.
Toplu Taşımada Dönüşüm Projesi kapsamında Muğla’da hizmet veren eski model ara toplu taşıma araçları, engelli ulaşımına uygun son model araçlara dönüştürüldü. Eskiden ücret ödeyerek toplu taşıma hizmetinden yararlanan engelli vatandaşlar, elektronik ücret ödeme sistemiyle birlikte yolculuklarını ücretsiz olarak yapabiliyor. Sinyal kontrollü kavşaklardaki sesli uyarı sistemleriyle görme engelli vatandaşların kavşaklardan güvenli bir şekilde geçmesi sağlandı. Bunun yanı sıra belediyemiz bünyesindeki altı adet engelli nakil aracıyla engelli vatandaşların diledikleri yere yolculuk yapabilmesi sağlanıyor.
Stratejik planınızda “Akıllı/Erişilebilir Ulaşım Stratejisi” ve “Ulaşım Eylem Planı” var mı? Varsa, kapsamı ve içeriği nedir? Sürdürülebilir kent içi ulaşım (ekolojik, ekonomik, sosyal) uygulamalarının ve ulaşımda enerji verimliliğinin artırılması için hayata geçirmeyi düşündüğünüz ya da tamamladığınız çalışmalarınız nelerdir?
OSMAN GÜRÜN: 2020-2024 stratejik planında ulaşım konusunda “daha güvenli, akıcı ve çevreci bir ulaşım sistemi kurmak” başlıklı bir amaç belirledik. Bu amaç doğrultusunda belirlenen altı hedef: Bisiklet ve toplu taşıma kullanımıyla trafik bilincini kent genelinde yaygınlaştırmak, ulaşım sistemine bağlı karbon emisyonunu %10 azaltmak, beş yıl içinde otoparkların ve terminallerin kullanımını artırmak, belediyemiz tarafından sunulan liman hizmetlerini çevreye daha duyarlı hâle getirmek, kırsal mahallelerde ve kent içinde konforlu, emniyetli ve modern yolları yaygınlaştırmak, altyapı yatırım programlarını ilgili kurum ve kuruluşların tamamıyla birlikte yaparak projeleri tam zamanında bitirmek. Bahsi geçen hedeflere ulaşmak için yapılacak faaliyet ve projeler: Toplu taşıma hizmetleri, bisiklet yolları, akıllı ulaşım sistemleri, otopark ve otogar işletmeleri, liman hizmetleri, yol, kavşak, kaldırım yapım, bakım ve yenileme faaliyetleri, AYKOME faaliyetleri.
Muğla’da temel ulaşım stratejisi, özel araç kullanımının azaltılması. Bu nedenle çevresel, ekonomik ve sosyal etkiler göz önünde tutuluyor ve trafik sıkışıklığının giderilmesi amaçlanıyor. Özel araç kullanımının azalmasıyla birlikte kent genelinde karbon emisyonu da azalacak. Sınırlı bir kaynak olan ve ithal edilen akaryakıt kullanımının azalması, ülke ekonomisi için olumlu sonuçlar doğuracak. Muğla’da ilçe merkezlerinin yürüme ve bisiklet sürme mesafesinde bulunması, topoğrafik açıdan eğimin az olması ve özel araç kullanıcılarının yayaya veya bisiklet kullanıcısına dönüşmesi için en büyük potansiyel. Toplu Taşımada Dönüşüm Projesi kapsamında 2.201 adet eski model araç, orantısal birleşmeler neticesinde 1.402 adet karbon emisyonu düşük yeni nesil araca dönüştürüldü.
Ulaşım ihtiyacının karşılanmasıyla, ücretsiz taşıma kurması sağlandı sistemiyle kırsal yerleşkelerdeki vatandaşların ilçe ve kent merkezleriyle, sosyal donatı alanlarıyla bağlantı. 65 yaş üstü vatandaşlarla engelli vatandaşların sosyal yaşam içindeki hareketliliği artırıldı.
Emisyon, gürültü ve görüntü kirliliğinin azaltılması için ulaşımda çevre ve iklim duyarlılığını artırıcı önlemler alıyor musunuz? Bu konuda yerel yönetimlerin alması gereken inisiyatifler sizce nedir?
OSMAN GÜRÜN: Temel ulaşım politikamızdaki uygulamalar neticesinde araç kullanımının azalması, kent genelinde karbon emisyonunun azalmasına da olumlu etki yapacak. Toplu taşıma araçlarındaki dönüşüm süreciyle 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’na istinaden çıkarılan Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında toplu taşıma araçlarının birim yakıt tüketimlerinin düşürülmesi, araçlarda verimlilik standartlarının yükseltilmesi, toplu taşımacılığın yaygınlaştırılması ve tam kapasite çalışılması, trafik akımının artırılmasına yönelik olarak toplu taşıma sisteminin geliştirilmesi sağlandı. Ayrıca Muğla’da araç sayısının azalmasıyla sera gazı oluşumu ve kilometre başına oluşan karbondioksit miktarı da göz ardı edilemeyecek derecede azaldı.
Gürültü ve görüntü kirliliği konusunda araç sayısındaki azalmanın yanı sıra ağır tonajlı araçların kent merkezi dışında belirlenen güzergâhlarda faaliyet göstermesi etkili oldu. Yol ve kavşak geometrik düzenleme çalışmalarında kentin tarihî ve mimari yapısı da göz önünde bulundurularak peyzaj çalışmaları yapıldı, kent estetiği ön planda tutuldu ve gerekli yerlerde gürültü bariyerleri oluşturuldu.
