Neşet Tarhan: Yerel Yönetimlerin Göçle Gelenlere Yönelik Bütçesi Olmalı

Göç ve zorunlu göç (doğal afetler, iklim değişikliği, işsizlik, eğitim vs. nedeniyle), kent yaşamını doğrudan etkileyen dinamik bir olgu. Göç hareketlerine ilişkin istatiksel veri kaydınız var mı? Stratejik planınızda göç politikası yer alıyor mu?

NEŞET TARHAN: Mersin Valiliği İl Göç İdaresi’yle yaptığımız yazışmalardan, resmî kurumların web sitelerinden ve online paylaşılan veri kaynaklarından elde ettiğimiz verilere göre istatistiki veri kaydı tutabiliyoruz. Bu kapsamda elimizdeki bazı verileri sizlerle paylaşmak isterim.

7 Temmuz 2021 tarihinde İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan “Geçici Koruma Kapsamında Bulunan Suriyelilerin İlk 10 İle Göre Dağılımı” araştırmasında Mersin’in altıncı sırada olduğu görülmektedir. Belediyemizin de bağlı olduğu Mersin’de geçici koruma kapsamında bulunan Suriyelilerin sayısı 231.027 olarak kaydedilmiştir. Kent nüfusu, 1.839.975’tir. Kayıtlı Suriyelilerin kent nüfusu içindeki dağılımının %12.56 olduğu açıklanmıştır.

İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü 2021 verilerine göre, Mersin’de yaşayan toplam yabancı nüfus 257.956 iken, Mezitli’de ikamet eden yabancı nüfus 39.907 kişidir. Mezitli’de ikamet eden kayıtlı yabancı nüfusun, Mersin’de ikamet eden toplam kayıtlı yabancı nüfusa oranı %15.47’dir. Yabancı nüfusun cinsiyete göre dağılımına bakıldığında sayı, 20.677 erkek ve 19.230 kadın olarak kaydedilmiştir. Yaşa göre dağılıma baktığımızda 0-4 yaş aralığında 3.355, 5-17 yaş aralığında 10.195, 18-64 yaş aralığında 22.981, 65 yaş üstü yaş aralığında 3.376 kişi olduğu görülmektedir. Bu verilere ek olarak neredeyse 40.000 kayıtdışı göçmenin de ilçemizde yaşamını sürdürdüğü görülmektedir.

2020-2024 Stratejik Planı’nda belirttiğimiz vizyon gereği sürdürülebilir kalkınma hedeflerini benimsedik. Eşit, adil, kapsayıcı ve birlikte yöneten belediyecilik anlayışına sahibiz, bu doğrultuda politikalar üretiyoruz. 2018 yılında başlayan ve 2021 yılı itibarıyla tamamlanacak olan RESLOG Projesi kapsamında Göç Ana Planı hazırladık. 2018 yılında hayata geçirilen Yerel Yönetişimde Rezilyans Projesi (RESLOG), ulusal göç politikalarının yerel gerçeklikleri ve ihtiyaçları yansıtacak şekilde geliştirilmesini, bölge birlikleri aracılığıyla belediyeler arası öğrenme ve destek yapılarının güçlendirilmesini, belediye düzeyinde bütüncül planlama ve yönetişimin iyileştirilmesini amaçlıyor. 2020-2024 Stratejik Planı’nda bu kapsamda Göç Ana Planı’na ve politikalarımıza yer verdik.

Göç yönetimi ve göç uyum stratejisi kapsamında hangi çalışmaları yapıyorsunuz? Artan işsizlik ve ekonomik kriz bağlamında özellikle genç nüfusun kır-kent arasındaki göç hareketleri, kentinizin sosyal, ekonomik ve kültürel yapısına, istihdam ve üretim sürecine nasıl etki ediyor?

NEŞET TARHAN: Göçle gelenlere ve Mezitli’de yaşayan vatandaşlara yönelik ihtiyaç analizi çalışması yaptık. Anket sonuçlarına ve Göç Ana Planı’na bağlı kalarak bütçemiz doğrultusunda herkes için hizmet üretmeye özen gösteriyoruz. 

Göçle gelenlerle birlikte ilçe nüfusu arttı. İller Bankası, sadece kayıtlı nüfusu kapsayacak şekilde pay aktarıyor. Bu nedenle özellikle çevre temizliği konusunda kaynak yetersizliği yaşıyoruz. Yerel halk, çevre kirliliğinin sebebini göçmenler olarak görüyor. 

RESLOG Projesi kapsamında oluşturduğumuz Mezitli Göç Ana Planı’nı ve öncelikli eylemleri dikkate alarak çevre yönetimine ve atık ayrıştırmaya ağırlık verdik. Dezavantajlı grupların yoğun olarak ikamet ettiği bölgelerdeki çevre temizliği hizmetlerini artırdık, konteyner sayılarını çoğalttık, atık ayrıştırma için dezavantajlı mahallelerden pilot bölgeler seçtik, mahalle sakini göçmenlerin atık ayrıştırma konusunda bilgilendirilmesini sağladık.

Kayıtlı ve kayıtdışı olmak üzere yaklaşık 80.000 göçmene ev sahipliği yapıyoruz. Belediye bütçemizin büyük bir bölümü ilçemizde ikamet eden 211.538 vatandaş için İller Bankası’ndan gönderiliyor. Bu nedenle geçtiğimiz on yılda zor süreçler yaşadık. Önümüzdeki beş yıllık planlama sürecinde ekonomik açıdan zor günlerin bizi beklediği bir gerçek. Göçle gelen yaklaşık 80.000 nüfus için hizmet sunumunda, istihdamda ve sosyal uyumun sağlanmasında zorluklarla karşı karşıya kalıyoruz.

Göçle gelenlerin ülkede ikamet sürecinde Türkçe öğrenme ve/veya bilme zorunluluğu olmadığını görüyoruz. Artan işsizlik ve ekonomik zorluklar neticesinde açılan işletmelerin çoğunda esnaf Türkçe bilmiyor, Türkçe hizmet veremiyor. Bu nedenle Mezitli’de kapalı ekonomi söz konusu oluyor. Bu durumun uzun vadede önemli sorunlara neden olabileceğini görüyoruz. Göçle gelen nüfusun sosyal uyumunun sağlanamaması, işsizliğe, yoksulluğa, toplumsal sınıflar arasında gerilime, aidiyet ve güven duygusunun zedelenmesine, suç oranlarının yükselmesine ve sosyal gruplar bazında mekânsal ayrışmaya neden oluyor.

Belediyenizin mültecilere ve sığınmacılara yönelik çalışmalarından bahseder misiniz? Bu çalışmalarınız doğrultusunda STK’larla, meslek odalarıyla ve dayanışma ağlarıyla işbirliği yapıyor musunuz?

NEŞET TARHAN: “Suriyelilere ve Türk Vatandaşlarına Yönelik İhtiyaç Analizi” çalışmamız sürecinde Mezitli Kent Konseyi’nde “Göç Grubu” oluşturduk. Göç Grubu, ilçede yaşayan tüm göçmenleri kapsayacak şekilde uyum çalışmaları yaptı. Göç Grubu’nun çalışmaları kapsamında Türkçe ve Arapça konuşabilen gönüllüler bağlantısıyla Suriyeli STK’lara ulaşıldı ve çalışmalar birlikte yürütüldü. Bu çalışmaların başında dil eğitimi ve çevre temizliği yönetimi geliyor. RESLOG Projesi’yle göç karşısında Mezitli’nin rezilyansını güçlendirmek amacıyla yerel halk ve göçmen nüfus için çeşitli dünya dillerinin öğretildiği ve konuşulduğu dil laboratuvarları oluşturuldu. STK’lar aracılığıyla ulaştığımız Türkçe bilmeyen göçmenlere TÖMER tarafından temel seviye Türkçe eğitimi veriliyor. Bu çalışmalar süresince projemize dahil olan göçmenlerin entegrasyonunu kolaylaştırıcı sosyal ve kültürel aktiviteler düzenleniyoruz. Çevre yönetimine yönelik uyum çalışmaları kapsamında göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı mahallelerde çevre temizliği ve atık yönetimi çalışmaları yapıyoruz.

Göç ve zorunlu göç hareketleri dahilinde göç yönetimi konusunda yerel yönetimler sizce hangi inisiyatifleri almalı?

NEŞET TARHAN: Yerel yönetimler, göç ve zorunlu göç hareketleri dahilinde sosyal ve ekonomik uyum konusuna özellikle ilgi göstermeli, bu konuda çalışmalar yapmalı. Ülkemizin temel hedefi ve politikası, göçmenlerin gönüllü ve güvenli şekilde ülkelerine geri dönmesidir. Burada kaldıkları süre boyunca toplumumuzla uyum içinde yaşamalı, mevzuata uygun davranmalılar. Yerel yönetimlerin göç ve zorunlu göç hareketleri kapsamında hizmet üretebilmesi ve sunabilmesi için göçle gelenlere yönelik bütçesi olmalı. Yerel yönetimler, bu süreçte mali destek almadan hizmet üretmeye çalışıyor. Bu durum yerel yönetimlerin kaynak sıkıntısı yaşamasına neden oluyor.