Yücesan-Özdemir:“Aile Destekleri Sigortası Yoksulluğu Bitirmeyi Amaçlıyor”

Temel insan hakları bağlamında Aile Destekleri Sigortası sizce neden önemli ve gerekli? Sigortadan yararlanmak için gerekli olan kriterler nelerdir?

GAMZE YÜCESAN ÖZDEMİR: İnsanın kendisini var edebileceği, güvende hissedeceği ve yaratıcılığını ortaya çıkarabileceği bir yaşam nasıl olabilir? Bu yaşamı, insanın iyi eğitim olanaklarına kavuşması, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi, iyi koşullarda yaşaması, kendi yaratıcılığını gerçekleştirecek bir işe sahip olması şeklinde tanımlayabilir, hem içinde bulunduğu anda hem de gelecekte kendini güvende hissetmesi olarak adlandırabiliriz. Aile Destekleri Sigortası, böyle bir yaşamın ilk adımı olarak düşünülebilir.

Bahsettiğimiz yaşam koşullarına, eğitim ve sağlık hizmetlerine, istihdama ulaşamayan geniş bir kesim var. Emekçilerden, yoksullardan bahsediyoruz. Aile Destekleri Sigortası, böyle bir yaşama uzak kalan toplumun önemli bir kesimini daha iyi koşullara kavuşturmayı amaçlıyor. Dolayısıyla derin yoksulluk, gelir adaletsizliği ve gelir eşitsizliği koşullarında Aile Destekleri Sigortası’yla yeniden bir toplum olabilmeyi, yan yana durabilmeyi ve geleceğe umutla bakabilmeyi amaçlıyoruz. 

Aile Destekleri Sigortası, derin yoksulluk yaşayan ailelere ve kesimlere ulaşmayı hedefliyor. Aile gelir desteği, ailenin yoksulluk sınırına uzaklığına göre hesaplanacak. Aile, yoksulluk sınırının altındaysa, aile gelir desteği ailenin koşullarına göre belirlenecek. Aile Destekleri Sigortası’nda aile yapısının özelliklerine göre ek destekler de var. Ailede yaşlı, engelli, çocuk, genç bireyler bulunmasına göre ayrıca ek destekler tanımlanacak ve gerçekçi bir destek politikası oluşturulacak. Verilecek desteklerle aileler yoksulluk sınırının üstüne çıkarılacak. 

Aile Destekleri Sigortası, üretim, emeklilik, vergi ve sosyal hizmetler kapsamında hangi çalışmaları yapacak? 

GAMZE YÜCESAN ÖZDEMİR: Aile Destekleri Sigortası’yla amaçlanan, öncelikle yoksulluktan çıkışı sağlayabilmek. Hayatın tüm alanlarında tamamlayıcı düzenlemeler yapmak gerekiyor. Diğer bir deyişle, Aile Destekleri Sigortası’nı destekleyecek üretim, emeklilik, vergi ve sosyal hizmetler reformu da gerekli. Üretim reformuyla istihdamın artırılması ve işsizliğin azaltılması amaçlanıyor. Vergi reformuyla bölüşüm politikaları düzenlenecek ve vergi adaleti sağlanacak. Emeklilik reformuyla düşük emekli maaşları düzenlenecek ve yapılandırılacak. Sosyal hizmetler reformu da tamamlayıcı bir düzenleme olacak. Yerel yönetimlerin sosyal hizmetler alanındaki başarılı çalışmalarından da yararlanarak kapsamlı bir sosyal hizmetler reformu gerçekleştirilmesi hedefleniyor. 

Üretim, vergi, emeklilik ve sosyal hizmetler reformlarıyla Aile Destekleri Sigortası’nın yoksulluğu yöneten değil, bitiren bir uygulama olması amaçlanıyor. Bir kere daha belirtmek gerekiyor ki, Aile Destekleri Sigortası’yla yoksulluğu yönetmeyi değil, yoksulluğu bitirmeyi amaçlıyoruz.

Kadınlara yönelik uygulamaların içeriğinden bahseder misiniz? Kadınlar, toplumsal yaşamda birçok sorunla karşı karşıya kalıyor: İstihdam, ücret eşitsizliği, ev içi hizmet, şiddet, çocuk ve yaşlı bakım hizmeti gibi. Aile Destekleri Sigortası’nın, kadınların yaşadığı bu sorunlar için çözüm önerileri nelerdir? 

GAMZE YÜCESAN ÖZDEMİR: Kadının bireysel ve toplumsal varoluşuna yönelik kısıtlamalar hem kadınlara yönelik politikaların hem de toplumsal yaşamdaki kısıtlamaların sonucudur. Burada ikili bir hareketten bahsedebiliriz. Kadının eve kapanması, toplumsal ve siyasal yaşamdan dışlanması yalnızca kadınların değil, tüm toplumun geleceğine yönelik bir müdahaledir. Bu müdahalenin önemli bir boyutunu özellikle son yirmi yıldır mevcut iktidarla birlikte yükselen faşizan uygulamalar ve gericilik oluşturuyor. Diğer bir boyutunu ise, neoliberalizmin hayata geçirdiği sosyal hakların tasfiyesi temellendiriyor. Yaşlı ve çocuk bakımı, ev içi sorumluluklar gibi pek çok alanın kadınların üzerine bırakılması ve sosyal açıdan düzenlenmemesi, kadının toplumsal hayata katılmasını kısıtlıyor ve eşitsizliği körüklüyor.  

Tüm istatistiklerde ve raporlarda Türkiye’de yoksulluğun ve gelir eşitsizliğinin kadınlaşması gözlemleniyor. Dolayısıyla içinde yaşadığı toplumun ve kadın emekçilerin somut dertlerine dokunan, günlük yaşantılarına katılan ve acılarını paylaşan siyasi hareketler yalnızca bu istatistikleri değil, toplumun kaderini de değiştirebilir. Aile Destekleri Sigortası, buna öncü olmak istiyor.

Aile Destekleri Sigortası’nda kadınlar merkezde diyebiliriz. Aile Destekleri Sigortası ve kadın ilişkisini birçok başlıkta değerlendirebiliriz. İlki, aileye aktarılacak maddi destek kadının hesabına yatırılacak. İkincisi, istihdamda yoksul hanelerdeki kadınlar öncelikli olacak. Üçüncüsü, hanelerdeki çocukların ve gençlerin eğitimine, sosyal-kültürel etkinliklerine verilecek destekler kadının sorumluluğunu hafifletecek. Dördüncüsü, bu hanelerdeki yaşlılara ve engellilere verilecek destekler de kadınların bakım sorumluluğu yükünü azaltacak. Aile Destekleri Sigortası’yla tüm kadınları evden dışarı çıkarmayı, toplumsal ve siyasal hayata aktif olarak dahil etmeyi amaçlıyoruz.