Vahap Seçer: Göç Konusunda Kapsamlı Mevzuat Değişikliğine İhtiyaç Var

6 Aralık 2021

Göç ve zorunlu göç (doğal afetler, iklim değişikliği, işsizlik, eğitim vs. nedeniyle), kent yaşamını doğrudan etkileyen dinamik bir olgu. Göç hareketlerine ilişkin istatiksel veri kaydınız var mı? Stratejik planınızda göç politikası yer alıyor mu?

VAHAP SEÇER: Göç hareketlerine ilişkin istatistiksel veri kaydımız yok. Göçmenlerle ilgili verileri Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nden resmî yazı yoluyla talep ediyoruz veya www.goc.gov.tr’den elde ediyoruz. Bu verilerde göç hareketliliği doğrudan yer almasa da, yaş, cinsiyet kırılımları ve ilçe bazlı dağılım bulunuyor. Stratejik planımızda göç politikası yer almıyor. Ulusal göç politikalarının yerel gerçeklikleri ve ihtiyaçları yansıtacak şekilde geliştirilmesi, bölge birlikleri aracılığıyla belediyeler arasında öğrenme ve destek yapılarının güçlendirilmesi, belediye düzeyinde bütüncül planlama ve yönetişimin iyileştirilmesi amacıyla hayata geçirilen Yerel Yönetişimde Rezilyans Projesi (RESLOG) kapsamında Göç Ana Planı’nı oluşturma sürecindeyiz.

Göç yönetimi ve göç uyum stratejisi kapsamında hangi çalışmaları yapıyorsunuz? Artan işsizlik ve ekonomik kriz bağlamında özellikle genç nüfusun kır-kent arasındaki göç hareketleri, kentinizin sosyal, ekonomik ve kültürel yapısına, istihdam ve üretim sürecine nasıl etki ediyor?

VAHAP SEÇER: Uyum konusunda planlama yapmak, göçmenlerin dil öğrenmesini sağlamak, eğitim faaliyetlerine ağırlık vermek, haklara erişim konusunda bilgilendirme yapmak için (yerel yönetimlerin daha fazla inisiyatif alması gerektiği düşüncesinden hareketle) belediyemizin Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı bünyesinde Uyum Masası Birimi kurduk.

Mersin’de yaşayan tüm göçmen grupların sosyal ve mekânsal uyum problemlerini çözebilmek için göçmenlerle çalışan yerel hizmet sağlayıcılarıyla, STK’larla, uluslararası aktörlerle, kent konseyleriyle, üniversitelerle görüşerek belediyemizin göç müdahale mekanizmasını kurguladık.

Göçmenlere koordineli, verimli ve ölçülebilir hizmet sunmak amacıyla Sosyal Uyum Merkezi’ni hayata geçirdik. Uluslararası Göç Örgütü (IOM) işbirliğiyle kurulan bu merkezde geçici koruma altındaki sığınmacılar kalıyor, tüm göçmenlere ve vatandaşlara psiko-sosyal destek, tercümanlık desteği, iş/meslek, eğitim ve sağlık danışmanlığı gibi hizmetler veriliyor. Uyum Masası Birimi, genç nüfusun kır-kent arasındaki göç hareketlerine dair çalışmalar da yürütüyor. Fakat ne eğitime devam eden ne de istihdam edilen genç nüfusun kent merkezine göç etmesiyle belediyelerin hizmet sunma kapasitesinin arttığını söyleyebiliriz. Kırdan kente yönelik bu göç dalgası kent merkezindeki nüfus yoğunluğunu etkiliyor. Bu, gettolaşma eğilimini, kayıtdışı istihdamı artırıyor. Aynı zamanda tarımsal üretimde düşüş yaşanıyor (göçle gelen kişilerin kırsalda ekemediği alanların artışından kaynaklı).

Belediyenizin mültecilere ve sığınmacılara yönelik çalışmalarından bahseder misiniz? Bu çalışmalarınız doğrultusunda STK’larla, meslek odalarıyla ve dayanışma ağlarıyla işbirliği yapıyor musunuz?

VAHAP SEÇER: Az önce belirttiğim gibi, göçmenlere koordineli, verimli ve ölçülebilir hizmet sunmak amacıyla Sosyal Uyum Merkezi’ni hayata geçirdik. Sosyal Uyum Merkezi’nin yanı sıra her iki topluluktan kadınların geçim kaynaklarına erişmesini, bu sayede güçlendirilmesini hedefleyen Uluslararası Göç Örgütü ve Tarımsal Hizmetler Daire Başkanlığı işbirliğiyle Mersinden Kadın Kooperatifi’nin yürüttüğü Kurutma Tesisi Projesi’ni de kadınların ekonomik alana dahil edilmesinin ve sosyal uyumun amaçlandığı önemli bir uygulama olarak ele alabiliriz.

Alman Uluslararası İşbirliği Ajansı (GIZ) işbirliğiyle hayata geçirdiğimiz, eğitimde ve istihdamda olmayan her iki topluluktan 14-25 yaş arasındaki çocukların ve gençlerin katılımını hedefleyen Öğrenci Danışma Merkezi de vatandaşların, göçmen çocukların ve gençlerin eğitime erişmesini kolaylaştırmayı hedefliyor.

2019 yılından itibaren başta gezici/mevsimlik tarım işçileri olmak üzere göçmen topluluğa birçok insani yardım malzemesi (UNHCR’den gelen kışlık ekipmanlar, temizlik kitleri, kışlık çadırlar, IOM’den gelen hijyen kitleri, temizlik malzemeleri vb.) ulaştırdık. Yukarıda bahsettiğim tüm çalışmalarda uluslararası STK’larla (IOM, UNHCR, GIZ vb.), yerel STK’larla (Hayata Destek, ASAM, Kızılay vb.) ve dayanışma ağlarıyla (İhtiyaç Haritası) işbirliği yaptık. İstihdama yönelik geliştirilen projelerde Mersin’deki meslek odalarıyla da ortak faaliyetler yürütüyoruz.

Göç ve zorunlu göç hareketleri dahilinde göç yönetimi konusunda yerel yönetimler sizce hangi inisiyatifleri almalı?

VAHAP SEÇER: Türkiye’de yaşayan göçmenlerin büyük bir bölümü, geçici barınma merkezleri dışında, kent merkezlerinde yaşıyor. Göçmen topluluğun, geldiği kentle kurduğu ilişki göz önünde bulundurulduğunda bazı sosyal ve mekânsal uyum problemleri kaçınılmaz oluyor. Sosyal ve mekânsal uyum problemlerinin çözümü için başta belediyeler olmak üzere yereldeki hizmet sağlayıcılara önemli görevler düşüyor.

Yerel yönetimlerin göç yönetimi konusunda alabileceği inisiyatifleri aşağıdaki maddelerde detaylandırabiliriz:

Merkezî bütçeden kentlere aktarılan payın yalnızca T.C. vatandaşları göz önüne alınarak hesaplanması, göçmenlere yönelik hizmetlerde ek kaynak ihtiyacını kaçınılmaz hâle getiriyor. Yerel yönetimlere pay aktarılırken göçmen nüfus da göz önünde bulundurulmalıdır.

Belediyeler Kanunu’nda içinde “göç” kelimesi geçen tek hüküm 75. maddede yer alıyor. Buradan hareketle belediyelerin sunmakla yükümlü olduğu zorunlu hizmetlerinin göçmenlere etkin bir şekilde yerel düzeyde sunulabilmesi için kapsamlı mevzuat değişikliğine ihtiyaç duyulduğunu söyleyebiliriz. Belediyelerin alacağı inisiyatifler mevzuat değişikliğiyle artırılabilir.