YÜKLENİYOR
Belediyeniz sınırlarındaki yaşlı nüfusunuz ne kadar?
Şerdil Dara Odabaşı: Belediyemiz sınırlarındaki 65+ yaşlı nüfusumuzun toplamı 93.151’dir.
İlçemizin 65 yaş üstü nüfus oranı % 19.32’dir
“Yaşlı Dostu Kent Eylem Planı”nız var mı? (Varsa bu kapsamda yapılan çalışmaları, hedefleri, gerçekleşen projeleri anlatmanızı rica ediyoruz.)
Şerdil Dara Odabaşı: Kadıköy Belediyesi 2016 yılında “Yerel Eşitlik Çalıştayı” sonucunda verdiği ve vermeyi planladığı hizmetlerle birlikte Dünya Sağlık Örgütü “Yaşlı Dostu Kent” ağına başvuruda bulundu. Kadıköy; dış mekânlar, binalar, ulaşım, konut, sosyal katılım, toplumsal yaşama dahil olma, toplumun yaşlıya saygısı, vatandaşlık görevini yerine getirme, işgücüne katılım, bilgi edinme, iletişim, toplum desteği ve sağlık hizmetleri başlıkları altında gerekenleri yerine getirerek “Yaşlı Dostu Kentler Küresel Ağı”nın bir parçası oldu. Bunun yanında 2020-2024 strateji planı hazırlık çalışmaları kapsamında toplumsal eşitlik alanında “Yaşlılık” başlığında odak grup toplantıları yapıldı ve toplantı çıktıları gereği güncellenmiş hedeflerini stratejik planına yansıttı. Bu eylemler aşağıda yer almaktadır.
Sağlıklı Yaş Alma
65 yaş üzeri tüm bireylerin sağlık kontrollerinin düzenli olarak yapılacağı (yüksek tansiyon, şeker vb), fiziksel egzersiz, zihinsel egzersizlerle destekleneceği ve psikolojik sorunlarıyla baş edeceği çok yönlü sosyal hizmet uygulamalarının oluşturulması, koruyucu-önleyici tedbirlerin alınmasının sağlanması.
Yerinde Yaşlı Bakım Hizmet Modelinin Geliştirilmesi
(Özellikle yalnız yaşayan yaşlıların farklı nedenlerle istismar edilmesine dair verilen örneklerden ve aktarılan deneyimlerden yola çıkılarak oluşturulmuştur.)
Özellikle yalnız yaşayan yaşlı bireylerin gündelik yaşam pratiklerini gerçekleştirmesini sağlamak üzere evde destek hizmetlerinin sunulması (sıcak yemek, evde tadilat işi, ev temizliği, günlük alışveriş, fatura takibi, banka işlemi, ilaç takibi vb.) ve belediye aracılığıyla yaşlı bireylere güvenilir refakatçi (hastane, banka, alışveriş vb.) desteği sunulması.
Aktif Yaş Alma Çalışmaları
Yaşlı bireylerin sosyal yaşama aktif katılımlarını sağlamak, dayanışma ilişkilerini güçlendirmek, ihtiyaçları ve talepleri doğrultusunda etkinlikler sunmak, değer görme ve hatırlanmalarını sağlamak amacıyla çeşitli sosyal ve kültürel faaliyetlerin düzenlemesi (Sosyal Yaşam Evleri, seminerler, yaşlı değişim programları, geziler, sinema/kitap/müzik/sanat kulüpleri).
Yaşlı Dostu Kent/Yaşlı Dostu Mekân, Ev İçi Düzenlemeler
Çok yönlü hizmet planlamasının yapılması. Hem kentsel dönüşümden kaynaklanan kent sorunlarının çözülmesi hem belediyenin hizmet binalarının erişilebilirliğe uygun olmasının denetlenmesi hem de yaşlı bireylere ev içi düzenlemeler konusunda uzman bir ekip tarafından destek olunması ve bu konu hakkında toplumsal bilincin artırılması.
Belediye Alzheimer Merkezi’nin Kapasitesinin Artırılması ve Alzheimer’a Yönelik Programların ve Erken Tanı Sürecinin Geliştirilmesi: “Beynex” Uygulaması
Hâlihazırda Sağlık İşleri Müdürlüğü’nün de işbirliğiyle çalışmalarını sürdüren “Beynex” uygulamasının daha nitelikli şekilde, sonuç alacak ölçüde desteklenmesi.
Yaşlılık Alanında Çalışılan Verilerin Standartlaştırılması ve Doğru Veriye Erişimin Sağlanması
Yaşlılığa dair verilerin ortaklaştırılması amacıyla sağlıklı veri tutulması ve bu verilerin raporlaştırılarak ilgili kurumlarla paylaşılması.
Yaşlı İstismarına ve İhmaline Karşı Tedbirlerin Alınması
Belediyenin de desteğiyle birlikte yaşlıların yaşadığı önemli bir sorun olan finansal suistmal konularında ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak toplumsal farkındalık yaratılması, danışmanlık hizmeti veren bir çağrı merkezinin ve hukuk biriminin oluşturulması.
Dijital Eşitsizliğin Azalmasına Yönelik Çalışmalar
Kuşaklar arası iletişimle ve yaygın eğitim modeliyle özellikle gençlerin aktarıcı pozisyonda olduğu, yaşlıların teknoloji kullanımını (kamu hizmetleri, akıllı telefon, banka işlemleri gibi ihtiyaçlar doğrultusunda online işlemler) artırmaya yönelik eğitim modüllerinin oluşturulması.
Sonuç olarak:
Planın ilk yılında Göztepe Mahallesi’nde ikinci Alzheimer Merkezi açılmıştır. Yaşlı bakım hizmetlerinin kapasitesi artırılmış ve pandemi boyunca evde kalan 65 yaş üstü vatandaşların tüm ihtiyaçlarının sosyal destek kapsamında sağlanmasına öncelik verilmiştir. Eylem planındaki diğer konularla ilgili çalışmalar devam etmektedir.
İlçenizin stratejik planının bütününde yaşlıları gözeten bir yaklaşım var mı? Varsa nasıl?
Şerdil Dara Odabaşı: Stratejik planımızda kadınlar, çocuklar, engelliler ve yaşlılar başta olmak üzere toplumun tüm kesimlerinin kolaylıkla erişeceği sosyal hizmet anlayışının geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda farklı kesimlerin bizzat temsilini sağlama amacıyla yaptığımız yaşlılık konulu odak grup toplantılarında belediyemiz sınırlarındaki yaşlı nüfus artışı da göz önünde bulundurularak “Toplumsal Eşitlik” başlığı altında yaşlılarla görüşülmüştür. Böylece Kadıköy’ün gelecek 5 yıllık hedeflerine katılımları sağlanmıştır. Bu toplantılarda “Yerinde Yaşlı Bakım Hizmet Modeli”nin geliştirilmesi önerisi öne çıkmıştır.
Planda yaşlı hakları konusu toplumsal gelişim, çevre ve sağlık yönetimi gibi amaç ve hedefler doğrultusunda ele alınmıştır. Hizmet sunumunda yaşlı dostu uygulamaların, bakım hizmetlerinin geliştirilmesi ve etkinliğinin artırılması, yaşam boyu eğitim imkânlarının artırılması ve yaşlıların değişime uyumunun sağlanması, 65 yaş üstü, kronik sağlık sorunu olan veya engelli bireylere yönelik evde gerçekleştirilen psiko-sosyal destek ve yerinde yaşlı bakım (evde sıcak yemek, refakatçi desteği, evde temizlik, evde kuaförlük, tadilat vb.) hizmetlerinin yürütülmesi hedeflenmiştir. Bunların yanı sıra yaşlıların barınma ihtiyacının karşılanmasına yönelik bir araştırma raporu hazırlanması planlanmıştır. Ayrıca “Geriatri ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Destek ve Politikalar” alanında ulusal/uluslararası yeniliklerin ve gelişmelerin yerele ve Kadıköy Belediyesi’nin hizmet ve politikalarına entegre edilmesi planlanmıştır. Yaşlı nüfusun sağlık ve çevre hizmetleri ihtiyacı tespitinden hareketle bu alanlardaki hizmetlerde yaşlı vatandaşların ihtiyaçlarının öncelikli olarak karşılanması hedeflenmiştir.
Sağlık, sosyalleşme, kültürel faaliyetler kapsamındaki çalışmalarınız nelerdir?
Şerdil Dara Odabaşı: Belediye bünyesinde önleyici, koruyucu ve bilgilendirici sağlık hizmetleri ücretsiz sunulmaktadır. Dezavantajlı grupların toplumsal gelişim bağlamında desteklenmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bunlar arasında yaşlıları kapsayan hizmet faaliyetlerimiz aşağıdaki gibidir:
Sağlık alanında; “Mamografi ve Kadın Sağlığı Merkezi”, “Dr. Rana Beşe Sağlık Polikliniği”, “Prof. Dr. Korkmaz Altuğ Sağlık Polikliniği”, “Koruyucu Hekimlik Hizmeti”, “Tedavi Edici Hekimlik Hizmeti”, “Hasta Nakil ve Evde Girişimsel Hemşirelik Hizmeti”, Laboratuvar Hizmetleri ve Klinik Hizmetleri” verilmektedir.
Sosyal destek ve kültür alanlarında; “Yaşlılara Yönelik Mesleki Çalışmaların Yürütülmesi”, “Sosyal ve Ekonomik Destek İhtiyacı Olan Bireylere Yönelik Mesleki Çalışmaların Yürütülmesi”, “Afet Durumlarında Yurtiçi ve Yurtdışı Gerekli Yardımların Yapılması ve Yardım Organizasyonlarının Koordine Edilmesinin Sağlanması”, “Sabah Sporu Hizmeti”, “65 Yaş Üstü Sosyal Yaşam Evi Hizmeti Verilmesi”, “Alzheimer Merkezi Hizmeti”, “Hedef Kitleye Bilgilendirici Temel Sağlık Eğitimi Sunulması”, “Psikolojik ve Sosyal Destek Hizmeti Sunulması”, “Kuşaklar Arası Buluşmalar ve Dayanışma”, “Hayat Boyu Öğrenme Programları”, “Yerinde Yaşlı Bakım Hizmet Modelinin Geliştirilmesi”, “Dijital Araçlara Erişim”, “Geriatri ve Yaşlılara Yönelik Sosyal Destek ve Politikalar Alanında Ulusal ve Uluslararası Yenilik ve Gelişmelerin Takibi ve Kadıköy Belediyesi Hizmet ve Politikalarına Entegre Edilmesi” yer almaktadır.
Sizce yaşlılık politikalarında yerel yönetimlerin öncelikli hedefleri neler olmalıdır?
Şerdil Dara Odabaşı: Dünyada ve Türkiye’de yaşlanan nüfustaki artış, küresel yaşlanma olgusunu ve bu değişime hazırlıklı olma gerekliliğini ortaya koymaktadır. İstanbul’un en yaşlı nüfus oranına sahip olan Kadıköy ilçesinin demografik gerçekliğinden dolayı yerelde sosyal politikalar geliştirilirken bu grubun öncelenmesi ve bu alanın bir fırsat olarak görülmesi gerekmektedir. Yaşlanma, birey doğduğu andan itibaren başlar. Bireyi ve toplumu tıpkı çocukluk/yetişkinlik gibi bir evresi olan yaşlılık sürecine hazırlamak için yerel yönetimler tarafından yaşam boyu sosyal politikalar ve sosyal hizmet uygulamaları geliştirilmelidir.
Bireylerin ve toplumların farklı yaşam standartlarına (sosyal sınıf, gelir durumu, eğitim seviyesi, sağlık durumu, çalışma durumu, toplumsal cinsiyet rolleri, sosyal ve kültürel hayata katılım, deneyim çeşitliliği vb.) sahip olması ve eşit koşulları paylaşmaması yaşlılık sürecini de etkiler. Yaşlılar, homojen ve standart ihtiyaçları olan bir grup değildir. Nitekim Kadıköy özelinde de bir tarafta yoksul, okur-yazar olmayan (özellikle yaşlı kadınlarda bu oran çok daha fazla), sağlık, sosyal ve kültürel hizmetlere erişilebilirliği hayat boyu olmamış bir grup yaşlı nüfusla karşılaşılırken diğer yandan eğitim ve gelir seviyesi yüksek, sosyo-kültürel açıdan zengin, haklarını sorgulayan, aktif yurttaş kategorisinde yaşlı nüfus grupları görülmektedir ki, bu gruplandırmalar da kendi içinde birçok farklı katmana sahiptir. Bu nedenle yerel yönetimler yaşlılık politikalarını geliştirirken bu farklılıkları esas alarak sosyal hizmet uygulamalarını çeşitlendirmeli, uzun vadeli olumlu sonuçlar getirecek olan yaşlılık politikaları geliştirmelidir. Yaşlı nüfusun yoğunluğunu sosyal ve ekonomik açıdan avantaja dönüştürebilmek, bugünü ve geleceğin yaşlanacak olan nüfusunu düşünerek planlamalar yapmak önemlidir. Bağımsızlık, bakım, katılım, itibar ve kendini gerçekleştirme prensipleri (BM Yaşlılık İlkeleri) göz önünde bulundurularak yaşlılık politikaları değerlendirilmelidir. Temel ihtiyaçların (beslenme, barınma, giyim) karşılanabilmesi, gelir getirici işe sahip olunması, uygun emeklilik koşulları, fiziksel ve zihinsel programlar, güvenli çevre imkânı, sağlıklı, aktif, bağımsız yaşam becerileri edinilmesi, sosyal/kültürel faaliyetlerden, sağlık hizmetlerinden eşit şekilde faydalanabilmesi, üretkenliğin artırılması, toplumda yaş ayrımcılığının ve yaşlı istismarının engellenmesi, kuşaklararası dayanışmanın sağlanması, kaliteli bir yaşam ve elbette ki yaşlanma süreci için zemin hazırlamaktadır.
Pandemi süreci yeni bir kentsel paradigmaya geçişi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Pandeminin özellikle yoksullar, kadınlar, yaşlılar gibi kesimleri daha sert bir şekilde etkilediği hesaba katıldığında yerel yönetimlerin öncelikli hedeflerinin de bu doğrultuda olması gerekmektedir. Dolayısıyla yaşlılar gibi yüksek risk gruplarının korunmasına ve korunma sürecinde barınma, beslenme, sosyalleşme ve hareket etme gibi ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik yenilikçi çözümler geliştirilmesi öncelikli hedefler arasında olmalıdır. Bu doğrultuda sosyal politikaların geliştirilmesinde vatandaşlarla işbirliği zeminlerinin kurulması, yalnızlık kaynaklı psikolojik etkilere karşı da bir koruma sağlayacaktır. Yapılan incelemeler ve gözlemler sonucunda 65 yaş üstü bireylerin özellikle değer görme ve hatırlanma, takip edilme ve aranma, bunlara bağlı olarak kendini güvende hissetme ihtiyaçlarının olduğu tespit edilmiştir. Covid-19 salgınıyla birlikte yalnızlaşan 65+ grubunda bu ihtiyaçlar artmıştır. Yerel yönetimler, politikalarının hazırlık ve uygulama süreçlerine ve karar alma mekanizmalarına vatandaşları aktif olarak katmalı, sosyal, politik, ekonomik ve kültürel katılımlarını sağlamalıdır.