Lütfü Savaş: Kültürel Miras, Çok Paydaşlı Bir Alandır

Kentinizin kültürel miras kapsamındaki değerleri (arkeolojik, tarihî, kültürel vb.) nelerdir?

LÜTFÜ SAVAŞ: Hatay, zengin kültürel mirasıyla birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, barış, kardeşlik ve hoşgörü kentidir. Konumu ve coğrafyasıyla dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biridir. İklimiyle, zengin turizm varlıklarıyla özel bir yere sahiptir.

Üç semavi dinin ve farklı mezheplerin bir arada yaşadığı Hatay’ın köklü tarihine bakıldığında, kentin ne denli zengin kültürel özelliklere sahip olduğunu görebilmekteyiz.

Hatay, 13 dünya medeniyetinin etkisinde kalarak hem kentsel dokusunu hem de kimliğini şekillendirmiştir. Önemli tarihî değerlere sahiptir. Hatay’da dünyanın en büyük ikinci mozaik müzesi yer almaktadır. Aynı zamanda dünyanın ilk kilisesi St. Pierre ve Anadolu’nun ilk camisi olan Habib-i Neccar Camisi Hatay’da bulunmaktadır. Hatay, Yahudilerin Anadolu’daki ilk yerleşim yeridir. Tarihte ilk ışıklandırılan cadde olan “Kurtuluş Caddesi”, Türkiye’nin tek Ermeni köyü olan “Vakıflı Köyü”, şimdiye kadar keşfedilmiş en büyük tek parça Roma mozaiğine ev sahipliği yapan “Müze Oteli”, “Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi”, “Beşikli Mağara”, “Titus Tüneli”, St. Simeon Manastırı, tarihî eski Antakya sokakları, Harbiye Şelalesi, Antakya Kalesi ve surları, Bakras Kalesi vs. kentimizin başlıca değerleridir.

Hatay, somut olmayan kültürel mirasıyla da zengin bir kenttir. Hatay’da ipekçilik ve ipek dokumacılığı, hasırcılık, mozaik, ney yapımı, heykelcilik, camcılık ve sikkecilik gibi geleneksel el sanatları yaşatılmaktadır.

Hatay aynı zamanda Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Marka Kent Projesi” kapsamındaki 15 ilden biridir.

UNESCO kapsamında olan ve koruma altına alınan yerler var mı? UNESCO’yla işbirliğinizin çerçevesi nedir? Nasıl çalışmalar yapıyorsunuz?

LÜTFÜ SAVAŞ: UNESCO “Dünya Miras Geçici Listesi”nde dünyanın ilk kilisesi olan St. Pierre (2011) ve dönemin en görkemli yapılarından Vespasianus-Titus Tüneli (2014) yer almaktadır. Bunların yanı sıra Hatay, UNESCO’yla farklı oluşumlarda işbirliği yapmaktadır. “Gastronomi Kenti” olarak UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı'na (UCCN) dahil olan Hatay, zengin ve lezzetli mutfağıyla da tanınmaktadır. Hatay aynı zamanda 2019 yılında UNESCO “Öğrenen Şehirler Küresel Ağı”na katılmıştır.

Kültürel değerler sizce kentinizin kimliğine neler katıyor? Farkındalık yaratmaya yönelik çalışmalarınız var mı? Varsa nelerdir?

LÜTFÜ SAVAŞ: Hatay’ı Hatay yapan, geçmişidir ve kültürüdür. Hatay, bir hoşgörü ve medeniyetler kentidir.

Kent kültürünün, kimliğinin canlandırılmasında ve korunmasında yerel yönetimlerin etkisi büyüktür. Hatay Belediyesi, 2014 yılında büyükşehir statüsüne kavuşmuştur. Bu sayede sosyal/kültürel alanda kent kültürü ve kimliği üzerine özgün politikalar üretilmiştir.

Günün ve çağın gereklerini yerine getirmeye çalışıyoruz. Kentin geçmişine ait özellikleri göz önünde bulundurarak ve özgün dokuyu koruyarak insanlara kent bilinci kazandırmaya gayret ediyoruz. Paydaşlarımızla ve halkla bir araya gelerek Hatay’ı dünya markası yapma yolunda ilerliyoruz. Bu çalışmalarımızdan bahsetmek isterim. Restorasyon ve tanıtım çalışmalarımız devam ediyor. Yakın zamanda belediyemiz bünyesinde yapılan üst geçit projesinin inşaat alanında tarihî eserler gün yüzüne çıktı. Bu eserleri Expo alanında Arkeopark olarak dünyaya sergilemek istiyoruz. 

STK’larla çalışmalarınız var mı? Varsa nelerdir?

LÜTFÜ SAVAŞ: Belediyemiz tarafından hazırlanan sosyal sorumluluk projelerinde ve kültürel faaliyetler çerçevesinde STK’larla işbirliği içerisinde çalışmaktayız. Expo 2021 kapsamında yapılan son çalışma buna örnektir. Mustafa Kemal Üniversitesi tarafından projelendirilen “Ortak Varoluş Mozaiği” adı altındaki sanatsal çalışma, belediyemizin öncülüğünde STK’lar, esnaf ve sanatçılar tarafından hazırlanarak Expo 2021 fuar alanında sergilenecektir. STK’lar, gastronomi ve turizm alanında yapılan çalıştaylarda öncelikli dış paydaşlarımızdır. 

Kültürel kalkınma, kent ve bölge için bir kalkınma yolu olabilir mi? Sizin bu konuda faaliyetiniz var mı? 

LÜTFÜ SAVAŞ: Kültürel kalkınmanın olmadığı yerde ekonomik kalkınmanın da mümkün olmadığını düşünmekteyiz. Kalkınma, nitelikli ve güçlü bir toplum kültürüyle mümkündür. Kültürel ve sanatsal faaliyetlere hem önem hem de destek veriyoruz. Eski Antakya sokaklarının ve burada bulunan 12 konağın restorasyonu devam ediyor. Restorasyonunu yaptığımız iki yapıdan bahsetmek isterim. “Expo Evi”, eski bir Antakya konağının restorasyonuyla hizmete girmiş birimimizdir. Burada yerli-yabancı misafirlerimize Expo hakkında bilgi veriyoruz, tarihimizi ve kültürümüzü yansıtıyoruz. UNESCO tarafından tescillenen gastronomimize ait gelenekleri de “Gastronomi Evi”nde yaşatıyoruz. Gastronomi alanındaki çalışmalarımız Expo kapsamında devam edecek. Mutfağımızı dünyaya tanıtarak bir dünya markası olmayı hedefliyoruz. Tabii ki yaptıklarımız ve yapacaklarımız bunlarla sınırlı kalmayacak. Her yıl düzenli olarak gerçekleştirdiğimiz kültür/sanat alanındaki festivallerimizi Expo alanında dünyaya açacak olmanın heyecanını yaşıyoruz.

Dünyadaki ülkeler kentleriyle anılıyor ve kültürel miras bu açıdan büyük değer taşıyor. Stratejik planınızda ve hedeflerinizde bu alana yönelik politikalarınız neler?

LÜTFÜ SAVAŞ: Kültürel miras, çok paydaşlı bir alandır. Bu mirasın gerek korunması gerek dünya çapında tanıtılması için ilgili kurumlarla, STK’larla, akademisyenler ve öğrencilerle birlikte çalışmaya, fikir alışverişinde bulunmaya, projeler üretmeye gayret gösteriyoruz.

Dünya kenti olmak, yani markalaşmak oldukça önemlidir. Kültürel, ekonomik ve sosyo-politik anlamdaki gelişme, unutulmaya yüz tutmuş kültürel/sanatsal faaliyetlerin tescillenmesiyle ve dünyaya tanıtılmasıyla mümkün olur. Bu anlamda Hatay, dünya kentidir. Hatay, dünyada ilkleri yaşayan bir kültüre ve tarihe sahiptir. Kültürel mirasımızı ve değerlerimizi dünyaya bir kez daha tanıtmayı hedefliyoruz.

Hatay, Expo projesine 2021 yılında ev sahipliği yapmaya hak kazanmıştır. Expo, en büyük uluslararası organizasyonlardan biridir, sizi dünyaya tanıtma fırsatı sunmaktadır. 

Hatay Büyükşehir Belediyesi tarafından 10 Aralık 2021-30 Mart 2022 tarihleri arasında İskenderun ve Defne-Antakya arası olmak üzere iki büyük alanda düzenlenecek olan Expo 2021’le bir kez daha kentimizi dünyaya duyurmayı hedeflemekteyiz. Bunu yaparken Hatay’ın kültürel mirasının yanı sıra farklılıkları kucaklayan yaşam kültürünü, bereketli topraklarını, tadına doyulmaz yemeklerini, sanatçılarını, zanaatkârlarını, eşsiz bitki örtüsünden kaynaklanan şifacı ve girişimci yönünü açığa çıkarmayı amaçlıyoruz. Turizmin yeniden hareketlenmesiyle Hatay’ın tercih edilecek ilk illerden olacağına inancım tamdır.