YÜKLENİYOR
Turizm, dünyanın en hızlı büyüyen sektörlerinden biri. Dünyadaki toplam katma değerin %10’unu, dış satımın %7’sini ve hizmet dış satımının %29’unu oluşturan turizm, yılda yaklaşık 1.7 trilyon dolar dış satım geliri yaratıyor. Ayrıca çalışan her on kişiden biri turizm endüstrisinde istihdam ediliyor (UNWTO, 2019). Turizm, iletişim ve ulaşım teknolojilerindeki gelişmeler neticesinde küresel bir sektör olmuştur.
Dünya, 2020 yılında hem sosyal hayatta hem de iş dünyasında sert bir darbe aldı: Covid-19 pandemisi. Küreselleşen turizm endüstrisi, kapanan sınırlardan, içe dönüşlerden, izolasyonlardan en fazla etkilenen sektörlerin başında geliyor. BM, pandemi sürecinin küresel turizm sektöründe 1 trilyon 300 milyar dolarlık gelir kaybına yol açtığını açıkladı.
Madrid merkezli BM Dünya Turizm Örgütü (WTO), turizm sektöründeki gelir kaybının 2009 yılındaki küresel mali kriz döneminin 11 katına ulaştığını, sektörde küçük ve orta ölçekli işletmeler başta olmak üzere 100 ila 120 milyon işin tehlikede olduğunu bildirdi. 2020’yi “turizm tarihinin en kötü yılı” olarak nitelendiren WTO, destinasyonlara varışlarda bir milyarlık düşüşle %74’lük azalma kaydedildiğini belirtti.
WTO Uzmanlar Paneli Ocak ayı anketine göre, katılımcıların %45’i geçen yıla kıyasla 2021’de iyileşme beklerken %30’luk kesim ise, durumun daha da kötüleşeceğini düşünüyor. Turizm uzmanları arasında sektörde iyileşmeye dair iyimserliğin de azaldığı görülüyor. İyileşmenin ancak 2022 yılında gözlenebileceğini düşünenlerin oranı Ekim ayındaki ankette %21 iken bu oran Ocak ayında %50’ye yükseldi. Katılımcıların %43’ü 2019 şartlarına geri dönüşün ancak 2023 yılında mümkün olabileceğini öngörüyor. %41’lik kesim ise, 2024 yılı ve sonrasına işaret ediyor. WTO’nun 2021-2024 yılı senaryolarına göre, uluslararası turizmin 2019 seviyelerine geri dönmesi, 2.5 ila 4 yıl arasında olacak.
Dünyanın birçok ülkesinde ekonominin turizme bağlı olduğuna işaret eden BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Kriz, gelişmiş ülkelerin ekonomileri için ağır bir şok, ama kalkınmakta olan ülkeler için acil bir durum oluşturuyor,” dedi. Turizm sektörünün yeniden kalkındırılması gerektiğini ifade eden Guterres, bunun “güvenli, adil ve iklim dostu” olacak şekilde gerçekleşmesi gerektiğini söyledi.
Turizm dosyasının bu haftaki ikinci sayısında okuyacağınız gibi, gelişmiş ülkelerde sektöre destek paketleri ve hibe programları öngörülürken, özellikle orta ölçekli işletmeleri koruyucu birçok program hayata geçiriliyor.
Ülkemizdeki rakamlar ne söylüyor? Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açıklanan Şubat ayı verilerine göre, 2019 Mart-2020 Şubat arasında Türkiye’ye gelen yabancı turist sayısı, 45 milyon 369 bin. Pandemiyle geçirilen bir yıllık dönemde yabancı turist sayısı, 10 milyon 261 bine geriledi. Turist kaybı, %78. Türkiye, turist kaybında %78 ortalamayla turist kaybı %70 olan Avrupa'nın üzerinde. Merkezi hükümet, bu 1.5 yılı sorunları tespit etmek yerine palyatif çözümler üreterek geçirdi. Vaka ve vefat rakamlarını iç siyaset aracı olarak kullandı. Doğru rakamlar verilmemesinin en ağır faturasını turizm sektörü ödüyor. Ülkemizin itibarını ayaklar altına almaktan hiç çekinmediler. Türkiye, güvenilmez verileriyle, havaalanlarını vakaların yoğun olduğu ülkelere kapamayışıyla dünyanın güvenini kaybetti. Sonuç: Kırmız liste ve kapanan sınırlar.
Aşılamanın hızlı olmaması, insan hayatını riske atarken başta turizm olmak üzere birçok sektörü çökme noktasına getirdi.
İşten çıkarma sözde yasaklandı, ancak turizm sektörünün istihdamındaki dramatik düşüş önlenemedi. Türkiye İstatistik Kurumu rakamlarına göre, geçen yıl 1 milyon 701 bin kişi olan turizm sektöründeki çalışan sayısı, 2020 yılında 1 milyon 377 bine geriledi. Sektörün sadece bir senede yaşadığı istihdam kaybı, 324.000. Her beş turizm çalışanından biri bu süreçte işinden oldu. Turizm çalışanlarını mağdur etmemek için aldıkları tek bir önlem yok.
Pandeminin birinci yılında Antalya’nın kaybı %80. Pandemi öncesinde, yılda 15 milyon yabancı turisti ağırlayan Antalya’ya geçen bir yılda 3 milyon kişi geldi.
Sektör temsilcisi meslek kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin sorunları dile getirmekten çekindiği bir ülkede çözümler birlikte üretilebilir mi? Oysa çoktan bir kriz masası kurulmalı, tarafların ihtiyaçları tespit edilerek hızla aksiyon alınmalıydı.
CHP’nin sektörün ayakta kalması, gelecek sezona yaralarını sararak girmesi için önerileri nettir ve hepsi gerçekleştirebilir niteliktedir.
Turizm sektörünün bankalara 134 milyar TL borcu bulunuyor. Borç ödemeleri, pandemi sonunda başlayacak şekilde düşük faizle yeniden yapılandırılmalıdır.
Kısa çalışma ödeneği, turizm sektörü için pandemi sonuna kadar uzatılmalıdır.
Sektörün pandemi döneminde tahakkuk eden, devlete olan borçları silinmelidir.
Turizm sektöründe ve bölgelerinde faaliyet gösteren esnaftan stopaj vergisi alınmamalıdır.
CHP, yerel yönetimleri aracılığıyla sektörün yanında olmaya, elinden gelen desteği vermeye devam edecektir.