YÜKLENİYOR
Yönetsel bir birim olan “muhtarlık”, yerel yönetimle merkezi yönetimin kesiştiği noktada yer alıyor. Aynı zamanda bir yerel yönetim bileşeni olarak kabul ediliyor. Öncelikle kapsayıcı yerel yönetim anlayışı ve hizmette yerellik ilkesi kapsamında muhtarlıklarla yerel yönetimler/belediyeler arasındaki ilişkiyi değerlendirir misiniz?
TURGAY ERDEM: Yerelin sorunlarını ve ihtiyaçlarını en iyi bilen ve çözüme dair gerçekçi öneriler getiren muhtarlık kurumu, yerel yönetimler için çok önemlidir. Muhtarlık kurumunun daha da güçlenmesi için mahalle komiteleri gibi katılımcı mekanizmalar desteklenmeli, genişletilmelidir. Yapılan hizmetlerin bilgilendirmesiyle başlayan katılımcılık, süreci beraber planlamaya doğru ilerletilmelidir. Göreve gelir gelmez, “Yeni Nesil Nilüfer” diyerek başladığımız stratejik plan çalışmamızın en önemli parçasını mahalle muhtarlarıyla ve mahalle komiteleriyle yaptığımız toplantılar oluşturmaktadır. Belediyemizin tüm birimleriyle ve Nilüfer Kent Konseyi’yle, “birlikte yönetme” ve “katılımcılık” anlayışımızla çalışmalarımıza devam ediyoruz.
Özellikle pandemi süreciyle birlikte mahalle yönetimi, mahalle dayanışmaları ve mahalle muhtarları öne çıktı. Yasal mevzuatın içeriği açısından mahalle dayanışmaları-muhtarlık-belediyeler arasındaki süreçte neler yaşanıyor? Sorunların çözümünde ve taleplerin karşılanmasında yetki, görev ve sorumluluk bağlamında nasıl bir yol izleniyor?
TURGAY ERDEM: Pandemi ve doğal afet gibi olağanüstü koşullar ya da daha lokal sorunlar söz konusu olduğunda mahallenin tüm öznelerini içeren, yerleşik ve süreklilik arz eden yerel örgütlenme araçlarına duyulan ihtiyaç, Nilüfer Mahalle Komiteleri vb. yapılanmaların önemini bir kez daha görünür kıldı. Muhtar, muhtarlık asıl azaları, okul aile birliği temsilcisi, okul öğrenci temsilcisi, aile sağlığı merkezi temsilcisi ve mahallede bulunan dernek, birlik, kulüp, kooperatif vb. temsilcileri kapsayan, ayrıca mahalle seçmen sayısına göre her beş yüz seçmeni temsil edecek oranda seçilmiş üyeleri kapsayan mahalle komiteleri, bu yapısıyla gerekli durumlarda hızlı reaksiyon alma ve uygulama imkânı da tanımaktadır. Nilüfer Mahalle Komiteleri, 5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun “Mahalle ve Yönetimi” başlıklı 9. maddesini ve “Hemşeri Hukuku” başlıklı 13. maddesini yasal dayanak alarak oluşturuldu.
Madde 9: “Belediyeler kararlarında mahallelinin/hemşerilerin ortak isteklerini göz önünde bulundurma ve hizmetlerin mahallenin ihtiyaçlarına uygun biçimde yürütülmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu çerçevede mahalle muhtarlarına önemli görevler düşmektedir. Muhtar, mahalle sakinlerinin gönüllü katılımıyla ortak ihtiyaçları belirlemek, mahallenin yaşam kalitesini geliştirmek, … mahalle ile ilgili konularda görüş bildirmekle … yükümlüdür.”
Madde 13: “Herkes ikamet ettiği beldenin hemşerisidir ve hemşerilerin belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Belediye, hemşeriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapmakla ve bu çalışmalarda sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemler almakla görevlidir.”
Bu tür mahalli örgütlenmelerin yasal bir dayanağı olmakla birlikte mevzuat içerisinde net olarak tanımlanmaması, uygulama konusunda belirsizlikler ve zaman zaman gönülsüzlük de yaratmaktadır.
Büyükşehir Yasası dahilinde muhtarlıkların sayısının artmasıyla belediyeler, muhtarlıklarla yatay bir ilişki kurmaya başladı. Belediyelerin bünyesinde muhtarlık birimi, müdürlüğü, masası kuruldu, iletişimi kolaylaştıracak teknik olanaklar oluşturuldu. Bu alt birimlerin işleyişinde hem muhtarlıklar hem belediyeler nasıl bir inisiyatif alıyor? İhtiyaçların karşılanması noktasında bu imkânlar yeterli oluyor mu?
TURGAY ERDEM: Muhtarların direkt belediye başkanına ve belediye bürokratlarına ulaşabilmesini ve iletişim kurabilmesini önemsiyorum. Mahallelerle ilgili yapılan çalışmalarda muhtarların önerilerinin dikkate alınarak dinlenmesi ve geri bildirimlerle bilgilendirmelerin yapılması, yatay ilişkilerin güçlenmesi ve sürdürülmesi için gereklidir. Büyükşehir Yasası’yla kapanan beldelerde hizmet veren bölge sorumluları özellikle kırsal mahallelerde büyük önem taşımaktadır. Bölge sorumluları, belediyeyle muhtar ve halk arasında yakın ve hızlı iletişim kurarak halkın nabzını tutmaktadır. Nüfusu 5.000’i geçen muhtarlıkların yanında mahalle iletişim personeli yer almaktadır. Bu çalışmayla arkadaşlarımız hem muhtarlara yardım etmektedir hem muhtarlarla iletişimimizi sağlamaktadır hem de mahalleden gelen talepleri kaydederek direkt belediye birimlerine ulaştırmaktadır.
Belediyeler ve muhtarlıklar arasındaki mevcut durumun ve ilişkinin geliştirilmesi için hangi çalışmalar yapılıyor? Bütçeleme, yardım ve destek süreçlerinde aksaklık yaşanıyor mu? Yaşanıyorsa, çözüm önerileriniz, talepleriniz ve beklentileriniz nedir?
TURGAY ERDEM: Muhtarlarla kurulan iletişimin nasıl sürdürüldüğü de önemlidir. Aksaklıkların önüne geçebilmek için mahalle komitelerinin çalışmaları da mühimdir. Mahalle komitesi içinde seçilmiş ve doğal üyelerle kurulan yapı, geniş bir meclis oluşturmaktadır. Ayrıca gerekli durumlarda tüm mahalle sakinlerini paydaş olarak kapsayan halk toplantısı organize edilerek geniş kitlesel kararlar alınabilmektedir. Pandemi dönemiyle beraber giderek önem kazanan dayanışma çalışmalarımızı muhtarlarla beraber yürütüyoruz. İhtiyaç sahiplerine yönelik destek süreçlerinde ihtiyaç sahiplerinin belirlenmesi için muhtarlardan bilgi alıyoruz. Çünkü biz, komşusu açken tok yatmayanlar olarak komşuluk ilişkilerine önem ve değer veriyoruz. Bu bağların mahalle ölçeğinde kurulmasını ve sürdürülmesini istiyoruz. Mahallelerdeki en büyük destekçimiz muhtarlardır. Hatta pandeminin başında muhtarlar, muhtarlık binalarını dayanışma marketlerine çevirdiler ve mahalle komiteleriyle beraber “gücün kadar getir, ihtiyacın kadar al” söylemiyle komşularının dertlerine derman olmaya çalıştılar. Ülkemizde bu güzellikleri çoğaltabilirsek geleceğe umutla bakabiliriz. Muhtarlarla birlikte demokrasiyi ve katılımcılığı geniş bir zemine yayabildiğimiz ölçüde başarılı olabiliriz.