Utku Gümrükçü: “Sahiplendirme Kültürünü Geliştirmeliyiz”

Türkiye’deki sokak hayvanları, istismar, kötü muamele, bakım-tedavi eksikliği, besine ulaşamama, barınma alanları gibi sorunlarla karşı karşıya. Belediyenizin sokak hayvanlarıyla ilgili yaptığı çalışmalardan bahseder misiniz? Belediyeniz bünyesinde bu çalışmalara yönelik birimleriniz var mı?

UTKU GÜMRÜKÇÜ: Çiğli, yaklaşık 20.000 sokak hayvanıyla beraber yaşadığımız bir ilçe.
Kentlilik kavramı içinde aynı gökyüzünün altında yaşayan farklı canlılarız, aynı ortak yaşamın dostları ve paydaşlarıyız. Hak temelli bakış açımızın en önemli parçası olan yaşam hakkının sokak hayvanları açısından ne denli büyük bir değere sahip olduğunun farkındayız. Bu alandaki çalışmalarımız daha kaliteli bir yaşam amacından, halkın katılımcılığıyla farkındalık sağlayan ve tüm ülkeye örnek teşkil etmesini istediğimiz eylemlerden oluşuyor.

Her konuda olduğu gibi bu konuda da toplumun ayrıştırıldığını biliyoruz. Bu nedenle belediyede çalışan arkadaşlarımızdan başlayarak ilçe halkını içine alan farkındalık etkinlikleriyle eyleme dönüşen çalışmalar yaptık. Bu çalışmaları şöyle sıralayabilirim:

Patili Bir Gün: Çiğli Belediyesi’nde çalışan arkadaşlarımız, birlikte yaşadıkları kedi ve köpeklerle her ayın ilk cuma günü işyerine geliyor. Belediye içinde oluşturduğumuz beslenme noktaları var. Belediye çalışanlarının kedi ve köpekleri işyerinde bir gün geçiriyor. Bu uygulamamız, diğer çalışanlara örnek teşkil ediyor, ortak yaşama kültürüne katkıda bulunuyor.

Çiğli Belediyesi Hayvan Hakları Sözleşmesi:  Geçici bakımevinde kanser tedavisi gören Fox adındaki köpeğimizi ve tüm sokak hayvanlarını kapsayan Hayvan Hakları Sözleşmesi imzaladık. Sözleşme, ilçenin sokaklarında yaşayan hiçbir canlının sahipsiz olmadığını, bütün canlıların Çiğli Belediyesi’nin koruması altında olduğunu vurguluyor ve belediyemiz bünyesindeki Veteriner İşleri Müdürlüğü’nün işleyiş prensiplerini temellendiriyor.


 Sözleşmemiz şu maddelerden oluşuyor:

• Bütün canlılar sağlıklı bir yaşam hakkına sahiptir.
• Hiçbir canlıya duygusal ve bedensel şiddet uygulanamaz.
• Canlıların dövüştürülmesi kabul edilemez.
• Hiçbir canlının ölümüne göz yumulamaz.
• İlçemizde sahipsiz hiçbir canlı yoktur, bütün canlılar Çiğli Belediyesi’nin koruması altındadır.

Çiğli Hayvan Hakları Meclisi: Bu süreçte en önemli paydaşımız, ilçemizde yaşayan hak savunucusu hayvanseverlerdir. Toplumcu belediyeciliğin en önemli aktörleri, sivil toplum kuruluşlarıdır. Örgütlü olmayan, mahallesindeki, kendi evinin yakınındaki sokak hayvanlarını besleyen hayvanseverleri bir çatı altında buluşturduğumuz Çiğli Hayvan Hakları Meclisi’yle koordineli çalışmak, Veteriner İşleri Müdürlüğü’nün çalışmalarına da katkı sağlıyor. Özellikle pandemi döneminde yaptığımız işbirliğiyle Çiğli’de her gün 135 km. yol katedip 176 farklı noktada besleme çalışmalarına destek oldular.

Belediye Veteriner Hekimleri Derneği’yle Kısırlaştırmada İşbirliği: Sokak hayvanları hızlı şekilde üreyen ve çoğalan bir popülasyona sahiptir. Bu nedenle popülasyonun kontrol altına alınabilmesi için kısırlaştırma önemlidir. Şu anki mevcut yapı ve yasalar nedeniyle popülasyonu kontrol altına alabilme çalışmaları zayıf kalmaktadır. Bu konuda yerel yönetimler güçlendirilmelidir. Biz, Belediye Veteriner Hekimleri Derneği’yle ortak çalışmalar yaparak kısırlaştırma konusunda yok katediyoruz.

Pati Festivalleri: Şu âna kadar dört kez festival düzenledik. Her festivalde katılımın arttığını ve farkındalığın yükseldiğini gözlemledik. Mama dağıtımı ve sahiplendirme çalışmaları da festivallere katkı sağlıyor.

Geçtiğimiz günlerde sokak hayvanlarına ve evcil hayvanlara yönelik düzenlemeleri içeren bir genelge yayımlandı. Cumhurbaşkanı, belediyelerin hayvan barınakları kurmasını istedi. Yerel yönetimlerin sokak hayvanlarıyla ilgili en önemli görevi nedir? Genelge sonrasında sokak hayvanlarının kısırlaştırılması ve sahiplendirilmesi için nasıl bir yöntem izleyeceksiniz?

UTKU GÜMRÜKÇÜ: Sokak hayvanlarının bakımına ve beslenmesine destek vermek amacıyla bir barınak kurduk, bu alanın kapasitesini %40 oranında artırdık. Buradaki ihtiyacı doğru analiz etmek gerekiyor. Sokakların sahipsiz bırakılmış özgür canlıları, barınaklarda ölüme terk edilmemeli. Barınaklar, geçici bakımevi niteliğinde olmalı. Barınaklarda, tedavi sonrasında bakım süreci takip edilmeli. Barınaklar, sokak hayvanlarının alındığı yere bırakılması için misafir noktası olarak kullanılmalı. Kısırlaştırma sayısındaki artışı yönetebilmek için barınaklardaki odaların sayısını artırmak gerekiyor. Altyapı eksiksiz olmalı ki, kısırlaştırma sayısı artırılabilsin. Cumhurbaşkanının bu süreçteki beklentisini hepimiz biliyoruz. Bu talepler kesinlikle kabul edilemez. Kaldı ki, 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu da buna izin vermiyor.

Sahipsiz hayvanların popülasyonunu azaltmak için en önemli yöntem, sahiplendirme kültürünü geliştirmek. Bu kapsamda belediyemizin kurumsal iletişim araçları aracılığıyla düzenli olarak ilanlar yayımlıyoruz ve sokak hayvanlarını sahiplendiriyoruz. İlçemizde yaşayan hayvanseverlerle birlikte kurduğumuz Çiğli Hayvan Hakları Meclisi’yle yaptığımız işbirliği, sahiplendirme sürecine de katkıda bulunuyor. Yereldeki işbirliğinin, sorunların çözümüne her anlamda katkısı var.

2021 yılı Temmuz ayında Hayvan Hakları Kanunu’nda değişiklik yapıldı. Gerek yeni yasa gerek yayımlanan genelge, hayvan haklarını korumak için yeterli olacak mı? Hayvan haklarının korunması ve sokak hayvanlarının koşullarının iyileştirilmesi için yerel yönetimlerin alması gereken inisiyatifler nelerdir?

UTKU GÜMRÜKÇÜ: 2004 yılında yürürlüğe giren yasa, 17 yıl sonra büyük beklentilerle revize edildi, fakat Hayvanları Koruma Kanunu’nda yapılan değişiklikler maalesef beklentileri karşılamadı. Örneğin, hayvana yönelik şiddetin muhatabı, savcılık bildiriminden çıkarılmış. Konu, Tarım İl/İlçe Müdürlükleri’ne şikâyet bildirimine indirgenmiş. Bu ve buna benzer durumların yaşanmasının temelinde “sahipsizlik” kavramı var. Bu durumu ortadan kaldıracak, sokak hayvanlarını mal olarak görmeyecek, onları birer can sayacak yasal düzenlemeler yapılmalı.

Sokak hayvanlarına ilişkin sorunlar genellikle köpekler üzerinden tanımlanıyor. Sokaktaki diğer hayvanların varlığı da göz önünde tutulduğunda, sokak hayvanlarının korunması ve kontrol edilmesi için çözüm önerileriniz nelerdir?

UTKU GÜMRÜKÇÜ: Çiğli, UNESCO Dünya Doğa Mirası listesine girmeye aday. Gediz Deltası’nın bittiği noktada bulunan Kuş Cenneti’ni içine alan, yaklaşık 289 farklı kuş türünü barındıran ve logosunda flamingo bulunan bir ilçe. Bu nedenle ilçe sokaklarında yaşayan kedi ve köpeklere olduğu kadar ağaçlara da, kuşlara da yaşam olanağı sunan sulak alanları korumak zorundayız. Her konuda olduğu gibi, bu konuda da toplumun bilinçlendirilmesi gerekiyor. Farkındalığı artıracak ve eyleme dönüşecek çalışmalar yapılmalı. Biz, Hayvan Hakları Meclisi ve mahalle sorumluları aracılığıyla halkı örgütledik. Toplumu, Veteriner İşleri Müdürlüğü’nün stratejik planının bir paydaşı konumuna taşıyarak yerel derneklerin katkısıyla Hayvan Hakları Yerel Eylem Planı’nı oluşturmak için geniş katılımlı bir çalışma yürütüyoruz. Hedefimiz, yaşam hakkını korumak ve toplumun yaşam hakkına yönelik duyarlılığını artırmak. Birleştirici unsurlar ve geribildirimler, bizim için yol gösterici.