YÜKLENİYOR
Seyhan Belediye Başkanı Akif Kemal Akay Belediye Gazetesi’ne görüşlerini aktardı.
Belediyenizin kooperatifçiliğe yönelik çalışmalarından bahseder misiniz? Dayanışma ekonomisini, tarımsal üretimi ve yerel kalkınmayı güçlendirmek için kooperatiflerle işbirliği yapıyor musunuz?
AKİF KEMAL AKAY: Üreten belediyecilik anlayışıyla çalışmalar yapıyoruz. Belediyemiz bünyesinde kurduğumuz atölyelerde boya, kompost ve deterjan üretiyoruz, dikimevinde belediyemizin işçilerinin kıyafetleri dikiyoruz. Kırsal kalkınmayı desteklemek için kurduğumuz mandırada yerel süt üreticilerinden aldığımız sütü işliyoruz, peynir, tereyağı, yoğurt gibi ürünlere dönüştürüyoruz, bu ürünleri halk pazarlarında ekonomik fiyatlarla vatandaşlara sunuyoruz. Kadın Dayanışma Merkezi’nde ve Kırsal Hizmetler Müdürlüğü bünyesinde tıbbi ve aromatik bitki üretiyoruz, bu bitkileri işleyerek katma değeri yüksek ürünlere dönüştürüyoruz. Girdi maliyetleri ve pazar bulma sorunu nedeniyle üretim azalıyor. Bu nedenle kooperatifleşmenin yaşamsal öneme sahip olduğuna inanıyoruz. Kooperatifler, bireylerin kolektif bir yapıda buluşması ve üretmesi açısından oldukça önemli. Yerel yönetimlerle kooperatifler arasındaki işbirliği hem yerel demokrasiye hem de katılıma katkıda bulunuyor. Ulusal/uluslararası alanda faaliyet gösteren kooperatiflerle ortak çalışmalar yapıyoruz, bölgemizdeki kooperatifleri destekliyoruz. Özellikle dezavantajlı gruplara yönelik çalışmalar yapan, üretim odaklı çalışmalarla bireylerin ekonomisine katkıda bulunmayı hedefleyen kooperatiflerle çalışmalarımız devam ediyor. Sürdürülebilir yerel kalkınmayı sağlamak, dayanışma kültürünü kurumsallaştırmak ve üretimi güçlendirmek amacıyla 2020 yılında iki kooperatifin (tarımsal kalkınma ve üreten kadın kooperatifi) kuruluşunda öncü olduk. Her iki kooperatife de destek olduk, fiziksel kapasitelerini artırdık. Gerek tarımsal kalkınma gerek üreten kadın kooperatifinin ortaklarının eğitim ihtiyaçlarını karşıladık. Ürünlerin yerel pazarlarda tanıtılmasına, satış/pazarlama olanaklarının artırılmasına yönelik çalışmalar yaptık. Seyhan Halk Pazarı’nı yerel üretim kooperatiflerine açtık. Kooperatiflerin ürünlerini vatandaşlara sunarak hem yerel üreticileri destekliyoruz hem de vatandaşların daha ekonomik ve kaliteli ürünlere ulaşmasını sağlıyoruz. Kooperatiflerin gelişmesine ve sürdürülebilirliğine yönelik fuarlara katılıyoruz, kooperatiflerin görünürlüğünü artırmak için çalışmalar yapıyoruz.
Sürdürülebilir sosyo-ekonomik gelişme, sağlıklı gıdaya erişim, yenilenebilir enerji kaynakları, eğitim ve bilgilendirme çalışmaları vb. toplumsal faydaya odaklanan süreçlerde kooperatifleşmeye destek veriyor musunuz? Kooperatifler aracılığıyla bölgenizde hangi projeleri hayata geçirdiniz?
AKİF KEMAL AKAY: Sahada yapılan kalkınma çalışmalarında hem kuruluş aşamasında aktif rol aldığımız kooperatiflerle hem de diğer kooperatiflerle işbirliğini önemsiyoruz. Türkiye’de bir ilk olan Kır Meclisi’ni kurarak, kooperatifçiliğin yaygınlaştırılmasını hedefliyoruz. Seyhan Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’yle ortak hizmet protokolü yaptık. Seyhan kırsalında hayvancılığın geliştirilmesi, özellikle dezavantajlı grupların sağlıklı gıdaya erişiminin kolaylaştırılması, gıdaya erişimde aracı sayısının azaltılması, yenilenebilir kaynakların geliştirilmesi amacıyla bir dizi faaliyet gerçekleştirdik. Bu kapsamda 505.000 metrekare mera alanının ıslahı tamamlandı, 445.000 metrekare alanın ıslahına başlandı. Islahın ardından, hayvancılık yapan çiftçilerin yem giderlerini azaltmak amacıyla mera alanında ekim yaptık. Büyükbaş hayvanlarda ilaç kullanımını azaltmak için önleyici sağlık çalışmaları başlattık. Karayusuflu Mahallesi’nde kurduğumuz mandıra tesisinin kooperatif tarafından işletilmesine yönelik çalışmaları tamamladık. Seyhan kırsalındaki küçük üreticileri bir araya getirmeye, girdi maliyetlerini düşürmeye, üreticilerin satış/pazarlama yeteneğini geliştirmeye yönelik çalışmalara destek vermeye devam ediyoruz.
Alman Uluslararası İşbirliği Kurumu (GIZ) tarafından fonlanan Kadın Dayanışma Merkezi Projesi kapsamında üreten kadınların kurduğu Seyhan Üreten Kadınlar Kooperatifi’yle yenilikçi tarım uygulamaları serası kurduk. Bu seranın en önemli özelliklerinden biri, yenilikçi tarım uygulamalarının (NFT ve kokopeat sistemi, durgun su yöntemi, katlı sistem, aeroponik sistem) yanı sıra otomasyon sistemlerinin yenilenebilir enerjiyle (güneş panelleri) üretim yapması. Seyhan Üreten Kadınlar Kooperatifi, BM Uluslararası Göç Örgütü ve belediyemiz işbirliğiyle tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği projesi hayata geçirildi. Proje kapsamında kadınların üretim yapması için üretim serası, buhar distilasyonu ünitesi, meyve/sebze kurutma üniteleri kuruldu, belediyemize ait 25.000 metrekarelik alanda üretim yapmaları sağlandı. Kadınlara desteğimizi sürdürüyoruz. Uluslararası Göç Örgütü’yle birlikte akuaponik üretim modeliyle ürün yetiştiriciliğine başlayacağız, üreten kadınların gelir elde etmesine katkıda bulunacağız. Belediyemiz bünyesinde kurulan Sanat Evi’nde üreten kadınların ürünleri de kadın kooperatifleri aracılığıyla satılıyor, kadınların gelir elde etmesine destek veriliyor. İnovasyon merkezi kurma çalışmalarımız devam ediyor. Bu kapsamda üreticilere destek olmayı hedefliyoruz. Care International ile gerçekleştirdiğimiz proje kapsamında kadın kooperatiflerine 30 adet satış kulübesi tahsis ettik, farklı mahallelerde üreten kadınların hizmetine sunduk. Ulusal/uluslararası kuruluşların kooperatiflere destek olmasını sağlamak amacıyla projeler hazırlıyoruz ve kuruluşlara sunuyoruz.
Üretici örgütlerine ve üreticilere destek olmak, katma değeri yüksek ürünlere pazar yaratmak, kadınlara ve gençlere istihdam olanakları sunmak amacıyla geliştirilecek kooperatifçilik modelleri nasıl olmalı? Yeni nesil kooperatifçiliği yaygınlaştırmak için neler yapılmalı?
AKİF KEMAL AKAY: Dünyadaki küçük işletmeler miras yoluyla günden güne küçülüyor, global şirketlerle rekabet etmeleri zorlaşıyor. Bu sorunu çözmenin yolu küçük üreticilerin bir araya gelmesinden, katma değer yaratmasından, büyük üreticilerle rekabet gücünü artırmasından geçiyor. Toplu alım veya toplu ürün satışıyla maliyetler azaltılmalı, satış/ pazarlama avantajı sağlanmalı. Yeni kurulan kooperatiflerin mali, fiziksel ve idari kapasitesi hâliyle düşük oluyor. Bu süreçte yerel yönetimlerin desteği kooperatifler için hayati bir rol oynayabilir. Demokratik, katılımcı, ısrarcı ve dijital teknolojileri kullanabilen yeni nesil kooperatifler kendi aralarında örgütlenerek yeni olanaklar yaratabilir. Bu olanaklar, yeni yatırımların yapılmasını, istihdam yaratılmasını sağlar, iş fikirlerini hayata geçirmek isteyen genç girişimcilere fırsatlar sunar. Bu anlayışı yaygınlaştırmanın en önemli yollarından biri, iyi örneklerin görünürlüğünün artırılmasıdır. İlham kaynağı ve itici güç olabilecek örnekler, öneriler artırılmalı, dijital iletişim teknolojileri kullanılmalı, eğitim organizasyonları çoğaltılmalı.
Yerel yönetim-kooperatif işbirliğinde bütçe, mevzuat, uygulama açısından sorun yaşanıyor mu? Yerel yönetimlerle kooperatifler arasındaki etkileşimi artıracak uygulamalar nelerdir?
AKİF KEMAL AKAY: Kooperatifler, belli bir kesimin faydasını ön planda tutan, hedef kitlesine uygun çalışmalar yapmakla yükümlüdür. Ancak yerel yönetimler ayrım gözetmeksizin her kesimin faydasını gözetir. Bu nedenle yerel yönetimlerle kooperatifler arasındaki çalışmalar ve faaliyetler karşılıklı iyi niyet çerçevesinde, işbirliği protokolleri doğrultusunda yürütülür. İşbirliği yaptığımız ve ortak çalışmalar yürüttüğümüz kooperatiflerle bugüne kadar herhangi bir sorun yaşamadık. Sorun yaşasak dahi toplum yararını ön planda tutacak ve çözüm üretecek kapasiteye, yeterliliğe, iyi niyete sahibiz. Yerel yönetimler, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu gereği kooperatiflere maddi kaynak aktaramıyor. Bu nedenle zorluklarla karşılaşıyoruz. Kooperatifleşme sürecinin erken aşamalarında ihtiyaç duyulan kapasite geliştirme desteği yerel yönetimler tarafından şeffaflık ve kamu yararı göz önünde bulundurularak yapıldığında önemli sonuçlar elde edilebilir. Yerel kalkınmaya yerel yönetimlerin daha fazla müdahil olması gerekiyor. Bu nedenle mevzuatta değişiklik yapılması gerekiyor.