YÜKLENİYOR
Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen Belediye Gazetesi’ne görüşlerini aktardı.
Belediyenizin kooperatifçiliğe yönelik çalışmalarından bahseder misiniz? Dayanışma ekonomisini, tarımsal üretimi ve yerel kalkınmayı güçlendirmek için kooperatiflerle işbirliği yapıyor musunuz?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: 6360 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’yla birlikte belediyemizin yetkileri arttı ve mesuliyet alanları genişledi. Çiftçilerin ve köylülerin ihtiyaçlarını tespit ediyoruz, sürdürülebilir kırsal gelişme için projeler üretiyoruz. Kırsalda tarımın ve hayvancılığın desteklenmesi amacıyla birçok projeye imza attık. 2019 yılında kurulan “Üretici Market” ve “Mihalıççık Gıda Kurutma Tesisi”, bu projelerden birkaçı.
Tarım ürünlerinin katma değerini artırmak ve kırsal kalkınmayı desteklemek amacıyla Üretici Pazarı Geliştirme Projesi, Eskişehir Modeli’ni hazırladık. Proje kapsamında ürünlerin kurutma, ayıklama, paketleme gibi işlemlerini gerçekleştirmeyi, katma değeri artırmayı hedefledik ve Mihalıççık ilçe merkezinde “Kurutma ve Paketleme Tesisi” kurduk. Tesiste işlenerek katma değer kazandırılan ürünlerle Eskişehir kırsalında üretim yapan tüm üretici kooperatiflerin ürünlerinin kent merkezinde tanıtılıp satılabileceği “Üretici Marketi” kurduk. Üretici Market, kırsal alandaki üreticilerin tarımsal ürünlerini bağlı oldukları kooperatiflerden satın alarak tüketiciye ulaştırıyor. Üretici Market, kooperatiflerin ürünlerini satarken ve alırken kâr amacı gütmüyor, üreticiyle tüketicinin arasına aracı girmiyor. Üreticiler, ürünlerini değerinde satabiliyor, tüketiciler de güvenilir ve sağlıklı gıdaya uygun fiyata ulaşabiliyor. Bu sayede hem üreticinin hem de tüketicinin kazandığı bir model ortaya çıkıyor. Üretici Pazarı Geliştirme Projesi’yle ilgili detayları da paylaşmak isterim.
2019 yılında, sadece Eskişehir’de kurulan kalkınma kooperatifleriyle faaliyetler yürüttük. Dört farklı kooperatiften dokuz aylık dönemde 350.000 TL’lik alım yaptık. 2020 yılında, Eskişehir başta olmak üzere şehirdışındaki üretici ve kadın kooperatifleriyle çalıştık, 700.000 TL’lik alım yaptık. Üretici Market tarafından Türkiye’nin dört tarafındaki üretici kooperatiflerden tedarik edilen tarımsal ürünler, belediyemizin farklı daire başkanlıkları tarafından kentimizde yapılan kampanyalar çerçevesinde değerlendirildi. Bu süreçte yaklaşık 15.000 koliyi ihtiyaç sahiplerine teslim ettik. Kampanya kapsamında hazırlanan koliler, Üretici Market üzerinden yapılan yardımın etkisini artırdı. Yardım kampanyası için hazırlanan koliler ihtiyaç sahiplerine nefes oldu. Ürünlerin tamamı tarımsal kalkınma kooperatiflerinden ve üreticilerden satın alındı, aracılar aradan çıkarıldı. Denetim sağlandı, kaliteli ürünler uygun fiyata üreticilerden aracısız alındı, ihtiyaç sahiplerine ulaştırıldı. 2021 yılındaki bu çalışmalar neticesinde üreticilerden ve kooperatiflerden 4.800.000 TL'lik alım yapıldı. 2022 yılı itibarıyla 27 üreticiyle ve kadın kooperatifleriyle çalışmaya başladık. 2022 yılının ilk beş ayında 3.600.000 TL’lik alım yaptık.
Üreticilere ve kooperatiflere destek olmaya devam ediyoruz. Belediyemiz bünyesinde işletilen Üretici Market üç yılı geride bıraktı. Üretici Market her geçen gün büyüyor, üreticilere ve çiftçilere hizmet ediyor.
Sürdürülebilir sosyo-ekonomik gelişme, sağlıklı gıdaya erişim, yenilenebilir enerji kaynakları, eğitim ve bilgilendirme çalışmaları vb. toplumsal faydaya odaklanan süreçlerde kooperatifleşmeye destek veriyor musunuz? Kooperatifler aracılığıyla bölgenizde hangi projeleri hayata geçirdiniz?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: Beş yılı aşkın süredir Can Suyu Projesi kapsamında çiftçilere destek (ücretsiz domates fidesi, marul fidesi, ipekböcekçiliğinin yeniden canlanması için dut fidanı üretimi ve ücretsiz dağıtımı, kendi tesislerimizde ürettiğimiz yerli tohum desteği, büyük ve küçükbaş hayvan desteği) oluyoruz. Kooperatifleşme konusunda yol göstermek amacıyla destek veriyoruz. Han’ın Eli Kadın Kooperatifi’ne lavanta balı üretimi için kovan ve lavanta yağı desteğinde bulunduk, sabun üretim atölye kurulması için eğitimiyle el ürünleri işleme ve magnet üretimi eğitimi verdik, sosyal destek kolileri için yerel ürünler satın aldık. Kadın Çiftçiler Derneği, Kaymaz Yayla Kooperatifi, Mihalıççık Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, Her Ev Bir Atölye Kadın Girişimi Üretim İşletme Kooperatifi gibi kooperatiflerle de işbirliği yaptık.
Sağlıklı gıdanın ilk şartı, sağlıklı ve verimli tarımsal üretim yapmak. Gıda, yaşamın olmazsa olmazlarından. Cep telefonunuz ya da otomobiliniz olmadan yaşamınızı sürdürebilirsiniz. Ancak beslenmeden yaşamınızı sürdüremezsiniz. Üreticilerin her zaman yanındayız. Verimli tarım arazilerinin korunması için önemli çalışmalar yapıyoruz.
Üretici örgütlerine ve üreticilere destek olmak, katma değeri yüksek ürünlere pazar yaratmak, kadınlara ve gençlere istihdam olanakları sunmak amacıyla geliştirilecek kooperatifçilik modelleri nasıl olmalı? Yeni nesil kooperatifçiliği yaygınlaştırmak için neler yapılmalı?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: 1970’li yılların sonlarına kadar kooperatifçilik çok yaygındı. Üretici ve tüketici kooperatifleri aracılığıyla insanlar daha uygun şartlarda geçinebiliyordu. Ancak yanlış uygulamalarla sistem yıprandı ve bir süre sonra kooperatifler neredeyse tamamen hayatımızdan çıktı. Yani kooperatifçilik kendini yenileyemedi, güncelleyemedi ve serbest piyasa koşullarına ayak uyduramadı. Bu süreçte devletin gerekli yasaları çıkarmamasının da rolü var. Yeni nesil kooperatifçilik, yasal/hukuki açıdan, piyasa koşulları ve işletmecilik açısından günün şartlarına göre revize edilmiş, yeniden düzenlenmiş bir sistem. Kooperatifçilik, üzerinde durulması ve düşünülmesi gereken bir konu.
Yerel yönetim-kooperatif işbirliğinde bütçe, mevzuat, uygulama açısından sorun yaşanıyor mu? Yerel yönetimlerle kooperatifler arasındaki etkileşimi artıracak uygulamalar nelerdir?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: Zorluklar yaşansa da, bu zorlukları aşmaya çalışıyoruz. Mevzuat çok önemli. Kooperatif de olsa, ortada ticari bir işletme var. Süreci kurallarına göre ve mevzuatın el verdiği ölçüde gerçekleştirebiliyoruz. Kooperatifçiliği daha verimli hâle getirecek yasal düzenlemeler yapılmalı. Bunun için yerel yönetimleri güçlendirecek fırsatlar da sunulmalı.