YÜKLENİYOR
SODEMSEN Toplu İş Sözleşmesi Avukatı Merve Nur Gök “Gece Çalışması” üzerine yazdı.
Çalışma hayatında “gece”, en geç saat 20:00’de başlayan, en erken saat 06:00’ya kadar geçen, en fazla on bir saat süren dönemdir. Bazı işlerin niteliğine, gereğine veya bölgelerin özelliklerine göre çalışma hayatına ilişkin “gece” başlangıcının daha geri alınması ya da yaz/kış saatlerinin ayarlanması yahut gün döneminin başlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fıkradaki hükmün uygulama şekillerini tespit etmek, bazı gece çalışmalarına herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veya gece işletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmalarını yasaklamak üzere yönetmelikler çıkarılabilir. İşçilerin gece çalışması süresi yedi buçuk saati geçemez.
Vardiyalı çalışılan iş kollarında işçinin yedi buçuk saatten çok çalıştırılması yasaktır. Bazı iş kollarında işçinin yazılı onayı alınarak yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. Faaliyetlerinin sürekliliği gereği turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti veren iş kollarında çalışan işçiler, gece yedi buçuk saatten fazla çalıştırılabilir. Gece yedi buçuk saatten fazla çalıştırılabilmesi için işçinin yazılı onayı gerekmektedir. Ancak onayın nasıl alınacağına dair bir düzenleme yoktur. Bu sebeple kıyas yoluyla başka hükümler uygulanabilir. Buna göre, yazılı onay iş sözleşmesi kurulurken alınabileceği gibi, daha sonra sözleşmeye eklenecek bir hükümle de alınabilir. Unutulmamalıdır ki, Yargıtay, bu konu hakkında işçinin her yıl yeniden muvafakatinin alınması gerektiğini belirtmiştir.
Gece ve gündüz işletilen, nöbetleşe işçi vardiyaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftasında gece çalıştırılan işçilerin, ikinci çalışma haftasında gündüz çalıştırılması suretiyle vardiyalar sıraya konur. Gece ve gündüz vardiyalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir. Vardiyası değiştirilecek işçi, en az on bir saat kesintisiz dinlendirilmeden diğer vardiyada çalıştırılamaz.
Sanayiye ait işlerde on sekiz yaşını doldurmamış çocukların ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır. On sekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece vardiyalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığı’nın görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.
Bu yönetmeliğe göre kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanlar ise, doğum tarihinden başlamak üzere kendi mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bir yıl süreyle gece vardiyalarında çalıştırılamaz. Ancak emziren kadın çalışanlarda bu süre, annenin veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyerinde görevli işyeri hekiminden alınan raporla belgelenmesi hâlinde altı ay daha uzatılır. Kadın çalışanlar, her ne şekilde olursa olsun, gece vardiyasında yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz. Vardiya değişim saatlerinde toplu taşıma araçlarıyla gidip gelme zorluğu bulunan işyerlerinin işverenleri, gece vardiyalarında çalıştıracakları kadın çalışanları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden alıp, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür. Kadın çalışanların gece vardiyalarında çalıştırılabilmesi için gece vardiyalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu işe başlamadan önce işyerinde görevli işyeri hekiminden alınır. İşveren, iş devam ettiği sürece çalışanın özel durumunu, işyerinde maruz kalınan sağlık ve güvenlik risklerini de dikkate alarak, çalışanların sağlık muayenesinin işyeri hekimi tarafından düzenli aralıklarla yapılmasını sağlar.