Dünyadan yerel yönetimlerin atık yönetimi politakarına ilişkin örnekleri

Dünyadan yerel yönetimlerin atık yönetimi politakarına ilişkin örnekleri derledik.

ESPOO, FİNLANDİYA

https://www.themayor.eu/en/a/view/espoo-with-pilot-project-for-recycling-gravel-2580

Finlandiya’da her bahar yol kenarlarındaki çakıl yığınları sıkça görülen bir manzaradır. Her kış, ülkedeki tüm kentler güvenlik gerekçesiyle yollara tonlarca çakıl serer. Daha sonra, neredeyse hiç geri dönüşüm yöntemi olmadığı için, çakıllar çöpe gider. Espoo, 2018 yılında kaymayı önleme çalışmaları kapsamında 35.000 ton kırma taş kullandı. Belediye, bu konuda yeni bir planı olduğunu duyurdu. Yol yöneticileri, bu taşların bir kısmını geri aldı, duruladı ve yeniden kullandı. Kaygan yollarda kullanılan kumun ve ızgaranın geri dönüşümü ekolojik yöntemlerle yapıldı. İlk kez uygulanacak program dahilinde her yıl kullanılan kaymayı önleyici çakılın yaklaşık %15’i geri dönüştürülecek. Espoo Belediyesi, ilk yıl kazanç ya da tasarruf elde etmeyi beklemiyor. Çakılın geri dönüştürülmesi çevre açısından da önemli. Bu sayede belediye daha az doğal granit ve kaya çıkaracak, kamyonlarla daha az çakıl taşınması gerekeceği için karbondioksit emisyonu azalacak. Kaymayı önleyici çakıl birkaç yıl üst üste kullanılabilecek.

SİNTRA, PORTEKİZ

https://www.themayor.eu/en/a/view/used-masks-will-become-street-furniture-in-sintra-10829

Sintra Belediyesi Su ve Sanitasyon Hizmetleri (SMAS Sintra), diğer kuruluşlarla birlikte tek kullanımlık maskelerin kent mobilyalarına dönüştürülmesini sağlayacak pilot bir projeye öncülük edecek. “Maske ve Tekstillerin Geri Dönüşümü ve Değerlendirilmesi Projesi”, tekstil ürünlerinin yeniden kullanılma imkânını kamuoyuna göstermeyi amaçlıyor. SMAS Sintra, döngüsellik bilincini teşvik etmek amacıyla tekstil atıklarının azaltılmasına yönelik “To Be Green” uygulamasıyla ortaklık yapıyor. Proje kapsamında bağış mağazası da kurulacak. Proje, pandemi döneminde kullanılan maskelerin çevre sorunu olmaması için çözüm bulmayı hedefliyor. Bu doğrultuda rehabilite edilen binalarda kurulan depolama merkezlerindeki geri dönüşüm süreci sayesinde tek kullanımlık maskeler fırsat olarak görülüyor.

Girişimin iki yönü var: Atıkları bertaraf etmek ve yeniden kullanım olanakları konusunda farkındalık sağlamak. Bu sayede tekstil ürünlerinin bilinçli tüketimini ve döngüsel mantıkla yeniden kullanımını teşvik etmek, tekstil ürünlerinin seçici olarak toplanmasına uyum sağlamak hedefleniyor.

MALTA

https://www.themayor.eu/en/a/view/malta-uses-internet-of-things-technology-to-monitor-smart-bins-2827

Malta, akıllı geri dönüşüm kutularının durumunu takip etmek ve izlemek için çevrimiçi bir portal başlattı. Yenilikçi sistem sayesinde 800 iBin’in (akıllı kutu) her biri hizmet operatörü ve vatandaşlar tarafından yakından takip ediliyor. GreenPak COOP tarafından tanıtılan yeni portal, en yakın iBin’i görmeyi ve iBin kapasitesi hakkında bilgi almayı mümkün kılıyor. Bu sayede toplama ve bertaraf işlemleri daha verimli yapılıyor. Portal sayesinde iBin’lerin doluluk seviyesi ölçülebiliyor. Vodafone Malta tarafından sağlanan “Dar Bant Nesnelerin İnterneti” (NB-IoT) teknolojisiyle bilgiler merkezî bir sisteme iletilebiliyor. Uygulama, sıcaklık tespiti yapabiliyor, yangın durumunda yardım çağrısı yapan bir sinyal yayabiliyor. Dahası, 7/24 hizmet anlayışıyla kullanıcı deneyimi iyileştiriliyor. Atıklar, GreenPak tarafından ayrıştırılıyor. Atık ayrıştırma uygulamasının başlatılmasından bu yana GreenPak operatörü olumlu dönüşler alıyor. Şirket, geri dönüştürülebilecek atık toplama oranında %51’lik artış kaydetti. Bu proje, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu’nun mali katkısıyla gerçekleştirildi. AB katkısı, toplam miktarın %80’lik kısmını oluşturdu, geri kalan kısım ulusal eş finansmandan sağlandı.

ROMA, İTALYA

https://www.themayor.eu/en/a/view/these-eco-compactors-are-hungry-for-plastic-bottles-6625

Roma Belediyesi, plastik şişe sıkıştırma makinelerinin sonuncusunu bölgedeki Irnerio marketine yerleştirdi. Vatandaşlar bu sayede kentlerinin geri dönüşüm politikasında daha aktif ve doğrudan bir rol aldı, hatta ödüller de kazandı, her 100 şişe için katılımcı pazar satıcılarından yapılacak en az beş avroluk alışverişlerde bir avro indirim hakkına sahip oldu.

Bu cihazlar, 2025 yılına kadar tüm pet şişelerin %25 oranında geri dönüştürülmüş (R-pet) malzemeden üretilmesini amaçlayan Avrupa stratejisiyle uyumludur. Bu aynı zamanda atıkları azaltmaya ve döngüsel ekonomi yaratmaya yönelik “şişeden şişeye” yaklaşımı olarak bilinmektedir. Girişim, Roma’da daha önce gerçekleştirilen ve metroyu kapsayan pilot bir projeden de yararlanıyor. Yolcular, “+Ricicli +Viaggi” (daha fazla geri dönüşüm-daha fazla yolculuk) uygulamasıyla belli istasyonlardaki sıkıştırıcılarda şişeleri geri dönüştürdüklerinde indirim alabiliyor. Makinelerin ön yüzünde talimatlar yer alıyor. Coripet personeli, kurulumdan sonraki ilk günlerde insanlara yardımcı olmak ve onları yönlendirmek için hazır bulunuyor. Coripet mobil uygulaması sayesinde hangi tür şişelerin uygulamaya dahil olduğu ve nasıl puan toplanabileceği açıklanıyor.

AARHUS, DANİMARKA

https://www.themayor.eu/en/a/view/aarhus-will-convert-food-waste-into-fuel-and-fertilizer-7359

Aarhus Belediyesi, 2023 yılından itibaren gıda atıklarını ayrıştırmaya başlayacak. Bu sayede hem çevre korunacak hem de ayrıştırılan atıklar yakıt ve gübre olarak kullanılacak. Belediye, 2018 yılında yapılan bir araştırmaya internet sitesinde yer verdi, Aarhus’taki evsel atıkların %40’lık bölümünün gıda atıklarından oluştuğunun altını çizdi. Aarhus Belediyesi, gıda atıklarının enerjiye ve gübreye dönüştürüleceği süreci açıkladı. Ayrıştırılmış gıda atıklarının Aarhus’taki hanelerden toplanacağı belirtildi. Ayrıştırmanın doğru yapıldığından emin olmak için atıkların arıtma tesisine götürüleceği belirtildi. Atıkların biyogaza dönüştürüleceği biyogaz tesisine taşınmasına karar verildi. Böylece çevrenin korunacağı ifade edildi. 2019 yılında atıklarla ilgili yapılan bir ankette yurttaşların %55’i gıda atıklarını geri dönüştürmeye ve ayırmaya istekli olduğu ortaya çıktı.

GDYNİA, POLONYA

https://www.themayor.eu/en/a/gallery/gdynia-inhabitants-will-soon-drink-coffee-in-reusable-city-branded-mugs-7231?item=1

Gdynia, daha sürdürülebilir bir yaşam için çöpe giden tek kullanımlık eşyaların sayısını azaltmayı umuyor. Bu kapsamda kentte yeniden kullanılabilir kahve kupaları dağıtılıyor. Bu sayede kentin markası da daha tanınır hâle getiriliyor.

Polonya’nın liman kenti Gdynia, yeniden kullanılabilir kent kupası projesi sayesinde daha güvenli ve uzun ömürlü bir malzemeden (polipropilen) yapılan kahve kupalarını kullanan ilk kent oldu. Kupalar hasar gördüğünde geri dönüştürülüyor ve üretim döngüsü tamamlanıyor.

UR CUP kupaları, kentten ilham alan yeni bir tasarımla dönüştürüldü ve depozito sistemi kullanıldı. Sistem, içecek satın alan kişilerin kupayı kiralayabilecekleri, daha sonra sistem dahilinde faaliyet gösteren bir sonraki satış noktasında boş kabı iade edebilecekleri ve depozitoyu geri alabilecekleri anlamına geliyor. Gdynia’da içecek servisi yapan çevreye duyarlı her işletme bu sisteme ortak olabiliyor ve katılabiliyor. Proje, Gdynia merkezli UR CUP şirketi tarafından yürütülüyor. Bardak üreticisi ve sistem operatörü, teslimatlarla ilgileniyor, yıkama, lojistik ve depolamayı içeren hizmet paketi sunuyor. Sistem, çöp atmayı ve değerli malzemelerin israfını önleyen döngü ekonomisi mantığıyla çalışıyor.

SOFYA, BULGARİSTAN

https://www.themayor.eu/en/a/view/turn-in-5-kilos-of-waste-paper-and-get-a-free-book-in-bulgaria-10877

Bulgaristan’daki çocuklar, beş kilogram atık kâğıt teslim ederek bir kitabı ücretsiz alıyor. “Yeni Bir Kitap İçin Eski Kâğıt” kampanyası, üç büyük kenti (Sofya, Plovdiv ve Ruse) kapsıyor. Kampanya kapsamında okulların açılmasına yakın bir tarihte kâğıt toplama merkezleri kuruluyor. Beş kilogramdan fazla kâğıt getirenlere “Gezegenin Koruyucuları” adlı özel olarak basılmış bir kitap veriliyor. Kitapta, kompost yapımı, plastik kullanımının azaltılması, sahil temizliği ve yaban hayatı hakkında bilgiler yer alıyor. Bu etkinlik sayesinde geçen yıl 300 tona yakın atık kâğıt toplandı. 55.828 çocuk kampanyaya katıldı.


ESKİLSTUNA, İSVEÇ

https://www.themayor.eu/en/a/view/re-tuna-the-world-s-first-ever-secondhand-shopping-center-1831

ReTuna-Dünyanın İlk İkinci El Alışveriş Merkezi

Dünyanın ilk ikinci el alışveriş merkezinin amacı, döngüsel ekonomiyi desteklemek ve ikinci el ürünler için alışveriş deneyimini geliştirmek. Alışveriş merkezindeki her şey geri dönüştürülmüş, yeniden kullanılmış veya sürdürülebilir şekilde üretilmiş. Alışveriş merkezi, tüketicileri yeni bir şey alma ihtiyacından uzaklaştırmayı ve eşya bağışını teşvik etmeyi amaçlıyor. ReTuna, kendi türünde ilk alışveriş merkezi. Bazı belediyeler, ülkenin farklı bölgelerinde benzer projeler üzerinde çalışıyor. İsveç’te evsel atıkların yaklaşık %99’u geri dönüştürülüyor. Hatta 2045 yılına kadar sıfır sera gazı salımı hedefiyle yasa çıkarıldı. ReTuna, Eskilstuna’yı diğer İsveç kentleri için “Yeşil Rol Model” olarak tanıtmak, artan tüketimle yerel düzeyde mücadeleye yardımcı olmak üzere tasarlandı.

ROTTERDAM, HOLLANDA

https://www.themayor.eu/en/a/view/win-1-000-euros-to-reduce-food-waste-in-rotterdam-5649

Rotterdam’da gıda israfına yönelik çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmalar için Hollanda merkezli bir vakıftan fon alma şansı söz konusu. Awesome Foundation Rotterdam, çalışmalar için 1.000 avroluk mikro hibe verecek. Awesome Foundation Rotterdam, toplum temelli yerel bir kuruluş. Yıl boyunca çeşitli girişimler aracılığıyla Rotterdam’ı daha mükemmel kılmayı amaçlıyor, yılda birkaç kez farklı bir temayla organizasyonlar düzenliyor. Vakıf, bir fikir yarışması başlattı. Yarışma için fon oluşturuldu. Mikro hibe kazananına oylama yoluyla karar verilecek, ilginç fikirler desteklenecek. Yarışma, küresel atık azaltma konseptinin bir parçası. Bu kapsamda sadece geçen yıl, ürünleri azaltmayı, yeniden kullanmayı, geri dönüştürmeyi ve günlük yaşamda üretilen atık miktarını azaltmayı amaçlayan yaklaşık 16.750 etkinlik gerçekleştirildi.