YÜKLENİYOR
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer Belediye Gazetesi’ne görüşlerini aktardı.
Belediyenizin geri dönüşüm ve atık yönetimi çalışmalarından bahseder misiniz? Sürdürülebilir sağlıklı çevre ve kentsel yaşam için hangi projeleri hayata geçirdiniz?
TUNÇ SOYER: Sürdürülebilir sağlıklı bir çevre ve kentsel yaşam için atık bertarafına yönelik stratejilerin, atık yönetimi hiyerarşisine uygun olarak oluşturulması gerekiyor. Atık oluşumunun önlenmesi, azaltılması ve ürünlerin atık hâline dönüşmeden yeniden kullanımının sağlanması lazım. Dünya Doğayı Koruma Vakfı’nın (WWF) “Doğada Plastiğe İzin Yok” kampanyasına tam uyum vaadinde bulunduk, Plastik Atıksız Şehirler Ağı’na katıldık ve İzmir’in 2030 yılına kadar kademeli olarak plastik atıkların doğaya karışmayacağı bir kent olacağını duyurduk. Bu kapsamda “Plastik Atık Eylem Planı” hazırladık.
Kaynağında azaltılamayan veya yeniden kullanılamayan atıkların yönetiminde geri dönüşüm mekanizmaları güçlendirilmeli. Mevzuat uyarınca büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyeleri tarafından yürütülen sıfır atık yönetim sistemi uygulamalarına destek vermekle, bu uygulamaların koordinasyonunu sağlamakla yükümlü. Bu nedenle tüm ilçe belediyeleriyle ortak çalışmalar yürütüyoruz.
Türkiye’de geri dönüşüm sektörüne yatırım yapan ilk büyükşehir belediyesiyiz. Atık Yönetimi Daire Başkanlığı ve belediye şirketimiz İzdoğa tarafından “İzDönüşüm” projesi başlatıldı. İlk aşamada Buca, Karabağlar, Karşıyaka ve Narlıdere’ye 800 geri dönüşüm kutusu yerleştirildi. Toplanan atıklar, İzDönüşüm Ambalaj Atığı Toplama ve Ayırma Tesisi’nde işlenerek ekonomiye kazandırılabilecek. Tesis, günde 420 tona kadar ambalaj atığını ayrıştırarak geri dönüştürme kapasitesine sahip. Bu projeyle mevcut durumda geri dönüşüme gönderilen ambalaj atıklarının oranını ilk etapta %12’den %20’ye, daha sonra %40’a yükseltmeyi hedefliyoruz. Projeyle, sokak toplayıcılarına iş olanağı, kalitesi yüksek bir yaşam ve sağlıklı koşullar sunuluyor.
Ayrıca Entegre Atık Yönetim Planı uyarınca bölgesel tesislerle hizmet vermeye devam ediyoruz. Harmandalı Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi’ndeki 22 adet gaz motoruyla tesisin kurulu gücü 32 MW’a ulaştı. Güney bölgesindeki, 1200 ton/gün atık işleme kapasiteli Ödemiş Entegre Katı Atık Yönetim Tesisi, 7.8 MW’lık gücüyle 116.000 hanenin elektrik ihtiyacını, kuzey bölgesindeki Bergama Entegre Katı Atık Yönetim Tesisi, 4.23 MW’lık kapasitesiyle 90.000 hanenin aylık ortalama elektrik ihtiyacını karşılayacak kapasitede.
Sıfır atık yönetim sistemi dahilinde yerel özelliklere ve kapasiteye uygun geri dönüşüm uygulamalarında, atık üretiminin azaltılmasında, atıkların depolanması ve bertaraf edilmesi sürecinde dikkat ettiğiniz unsurlar nelerdir? Bu kapsamda ayrı bir birim oluşturdunuz mu?
TUNÇ SOYER: Sıfır atık yönetim sistemi özelinde büyükşehir belediyelerinin rolünün destek ve koordinasyon olması nedeniyle verilecek katkının ilçelerin ihtiyaçları doğrultusunda şekillendiğini belirtmek mümkün. Söz konusu ihtiyacın belirlenmesinde de ilçelerin nüfusu, hane/kamu kurumu/sanayi tesisi sayısı, hanelerin yoğun olduğu bölgelerdeki sosyo-ekonomik durum, yaz/kış mevsimleri için atık karakterizasyonu, atık toplama sistemlerindeki ekipman sayısı, durumu ve ulaşılabilirliği, toplama sıklığı gibi unsurlara dikkat edilerek değerlendirme yapılıyor.
Belediyemiz bünyesinde “İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Dairesi Başkanlığı” kurduk, Türkiye’de bir ilke imza attık. İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Dairesi Başkanlığı’nın çatısı altında Sıfır Atık, Planlama ve Katı Atık Değerlendirme Şube Müdürlüğü var. Müdürlüğe bağlı Sıfır Atık Şefliği, ilçeler bazında koordinasyon ve destek çalışmalarını söz konusu veriler doğrultusunda yürütüyor.
Yurttaşlara geri dönüşüm ve sıfır atık bilinci kazandırmak, kentsel atıklar konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla yaptığınız çalışmalar nelerdir? Atık yönetimi konusunda uzmanlarla, sivil toplum kuruluşlarıyla, çevre dernekleriyle, sivil inisiyatiflerle işbirliği yapıyor musunuz?
TUNÇ SOYER: Yurttaşlara sıfır atık bilinci kazandırmak amacıyla atık toplama kampanyaları düzenliyoruz. İlçeler düzeyinde eğitim çalışmalarına koordineli bir şekilde devam ediyoruz. “Sen, Ben, Hepimiz, Tertemiz İzmir’imiz” sloganıyla tüm ilçelerde eşzamanlı toplu temizlik hareketini başlattık. Atık yönetimi konusunda sivil toplum kuruluşlarıyla, çevre dernekleriyle, sivil insiyatiflerle ve konuyla ilgili tüm paydaşlarla işbirliği yapıyoruz.
Geri dönüşüm ve atık yönetimine ilişkin çevre politikalarınızı yapılandırırken mevzuat, bütçe ve işleyiş açısından zorluklarla karşılaşıyor musunuz?
TUNÇ SOYER: “Döngüsel ekonomi” odaklı bir anlayışla çevre politikalarımızı oluşturuyoruz. Geri dönüşümün önemi tartışılmaz. Geri dönüşüm sürecinde finansal engeller, ambalaj ve ayrı toplama sektöründeki mevzuat, çalışma ve sosyal güvenlik politikaları açısından zorluklar yaşanıyor. Yetkilerimizin koordinatörlükle sınırlı olması, geri dönüşüm odaklı atık yönetim teknolojisini ve sistemlerini kurma sorumluluğumuzla çelişerek bizi zor durumda bırakabiliyor. Yine de kararlıyız. Mühendislik, müşavirlik, danışmanlık ve işletme hizmetlerinde yeni teknolojileri uygulayabilmek amacıyla belediyemizin şirketi İzdoğa’yla çağdaş bir atık yönetim sürecini desteklemeyi hedefliyoruz.
Burada en büyük engel, çelişkili yasal düzenlemeler. Sıfır atık uygulamalarıyla atıktan hammaddeye döngüsüne en önemli desteği sağlayan alışveriş merkezi, büyük market ve benzeri özel kuruluşlar, atıklarını geri dönüşüme yönlendireceği firma seçiminde serbest bırakılınca, ilçe belediyelerinin ambalaj atıklarını toplama amaçlı ihalelerine katılım azaldı.
Ülkemiz için diğer önemli bir konu, sokak toplayıcıları. Sokak toplayıcılarını sisteme dahil etmenin de, dışında tutmanın da maliyeti yüksek. Geri dönüşüm konusunda İzdoğa’yla yapılanmamızda bu konuda risk aldık. Henüz küçük adımlarla ilerliyoruz, ama bütçemizi ve stratejilerimizi güçlendireceğiz.
Atıktan enerji üretimi, yani geri kazanım anlamında daha şanslıyız. Bergama’da ve Ödemiş’te iki bölgesel entegre tesisin işletilmesi, Harmandalı’nın altyapı desteğiyle yola devam etmesi, termal teknolojilere yönelik fizibilite ve kaynak yaratma çalışmaları, rehabilitasyon projeleri, mevcut ekonomik koşullarda sürdürülen önemli yatırımlar. Sadece bu yıl 643.000 ton karbondioksit eşdeğeri sera gazı oluşumunu atık yönetim tesisleriyle önledik. Geçen on aylık süreçte 500 milyon TL’ye yakın geliri yine bu tesislerden elde ettik. Ancak geleceğe dair yatırımların mahiyeti ve maliyeti gelişmek zorunda.