YÜKLENİYOR
Dünyadan yerel yönetimlerin beslenme politikalarına ilişkin örneklerini derledik.
AMERİKA
https://schoolnutrition.org/about-school-meals/school-meal-statistics/
Amerika’da her yedi çocuktan biri yeterli gıdaya erişemeyen ailelerde yaşıyor. Okul beslenme uzmanları, kahvaltı programlarını genişletmek, yaz döneminde ve okul sonrasında yemek programlarını başlatmak için çalışmalarına devam ediyor.
Okul Kahvaltı Programının Genişletilmesi
Okulda kahvaltı yapan öğrenciler, standart matematik testlerinde daha yüksek puanlar alıyor. Öğrencilerin okula geç kalması, derslere ve kahvaltı programlarına katılımı sınırlayabiliyor. Okul beslenme uzmanları, okul kahvaltısı için yaratıcı çözümler buluyor. Okul kahvaltısına katılım, öğrencilerin sınıfa giderken kahvaltılarını kafeteryadan veya koridordaki kiosktan hızla almalarına olanak tanıyan al-götür servis seçenekleri gibi yenilikçi dağıtım yöntemleriyle artıyor. Hatta bazı okullar, sınıflara kahvaltı servisi yapıyor.
Yaz Dönemi Yemekleri
Birçok çocuk için yaz tatili, ücretsiz ve indirimli okul yemeklerinin sona ermesi anlamına geliyor. Bu nedenle yaz aylarında okul beslenme programları hazırlanıyor. ABD Tarım Bakanlığı’nın “Yaz Yemek Hizmeti Programı” aracılığıyla okul kafeteryalarında, parklarda, oyun alanlarında, toplu konutlarda, yaz kamplarında veya kiliselerde çocuklara ücretsiz yemek ve atıştırmalık sağlanıyor.
Okul Sonrası Atıştırmalıklar ve Yemekler
Yaklaşık 23.000 okul ve kurum, okul sonrası etkinliklere katılan çocuklara “Ulusal Okul Öğle Yemeği Programı” aracılığıyla sağlıklı atıştırmalıklar sunuyor. “Çocuk ve Yetişkin Bakımı Yiyecek Programı” kapsamında çocuklara atıştırmalık veya yemek servisi yapılıyor.
Taze Meyve-Sebze Programı
“Taze Meyve-Sebze Programı” sayesinde ilköğretim okullarındaki öğrencilere okul günlerinde ücretsiz veya indirimli taze meyve-sebze veriliyor. Programa katılan okullar her yıl öğrenci başına yaklaşık 75 dolar alıyor.
Pandemi Sırasında Okul Yemekleri
2020 yılının Mart ayından itibaren okulların çocuklara ücretsiz yemek sunmasına izin veriliyor. İdari kuralların kolaylaştırılmasıyla beraber yemek hizmeti için okullara maddi destek sağlanıyor. 25 Haziran 2022’de imzalanan Çocukları Doyurma Yasası, okul yemek programları için ek fon sağlıyor. Ücretsiz veya indirimli okul yemeklerinden yararlanmaya hak kazanan aileler, yemek yardımı için başvuruda bulunuyor. Diğer aileler ise, okul yemeklerinin ücretini ödüyor. Okul beslenme uzmanları, öğrencilerin pandemi döneminde sağlıklı okul yemeklerine ulaşması için süreci planladı. Yemekleri teslim alma yerleri oluşturuldu veya öğrencilerin evlerine yemek ulaştırıldı. Bu hizmeti hükümet finanse etti.
https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=8422&furtherPubs=yes
SLOVENYA
“Anaokullarında ve Okullarda Sağlıklı Beslenme İçin Ulusal Beslenme Rehberi”, 2005 yılında yürürlüğe girdi, okul yemekleri için standartları belirleyen yasalarla 2010 yılında zorunlu hâle getirildi. “2010 Okul Yemekleri Yasası”, 6-14 yaş arasındaki öğrencilere öğle arası atıştırması sunulmasını zorunlu kıldı. Dar gelirli öğrencilerin okul yemekleri hükümet tarafından karşılanmaktadır. Okul yemeklerine ilişkin yapılan bir değerlendirmede, okulların yerel ve organik gıdaları tedarik etmesini öneren beslenme yönergelerindeki zorluklar da belirlendi. Bu zorlukları ortadan kaldırmak amacıyla gerekli önlemler alındı.
İTALYA
İtalya’da dar gelirli aileler için okul yemekleri sübvansiyonlu veya ücretsizdir. Aynı ailede birden fazla çocuk varsa, toplam yemek ücretinde %20 indirim uygulanmaktadır. Okul yemeklerinde organik gıdaya ve sürdürülebilirliğe dikkat edilmektedir. İtalyan yemek kültürüne ve sağlıklı beslenmeye de odaklanılmaktadır. Genetiği değiştirilmiş gıdaların kullanımına izin verilmez. Okul yemek programlarının uygulanmasından yerel yönetimler sorumludur. Yerel yönetimlerin %60’ı, öğünler için günlük organik gıda satın almaktadır.
PORTEKİZ
Portekiz’de okul çağındaki her çocuğun hafta içi her gün öğle yemeği yeme hakkı vardır. Yemek fiyatları, ailelerin gelirine bağlıdır. En alt dilimdeki öğrencilerin okul yemek giderlerinin %100’ü kamu fonlarından karşılanmaktadır. Orta dilimdeki öğrenciler, yemek masraflarının %50’sini, en üst dilimdeki öğrenciler de tam ücreti öder. Yemekler genellikle okullarda hazırlanır. Okul harici yemek şirketleri tarafından hazırlanan yemeklerle de okul yemeği hizmeti sunulmaktadır. Program, okullar, yerel devlet yetkilileri veya merkezî hükümet arasındaki işbirliğiyle yönetilmektedir. Okullar, tereyağlı ekmek, peynir veya jambon, süt ve meyveden oluşan ek sabah veya öğleden sonra atıştırmalıkları da sağlar. Portekiz’deki okullar, patates, baklagiller veya fasulyeli taze sebze çorbası, et veya balık/deniz ürünleriyle makarna, pirinç veya patates ve isteğe bağlı baklagilleri içeren standartlaştırılmış bir menü sunar. Esmer ekmek, sebze salatası (çiğ veya pişmiş) ve tatlı da servis edilir. Tatlılar, ilave şeker içermez. Öğrencilere ayda iki kez puding, jöle, dondurma veya yoğurt verilir. Yönergeler, tuz kullanımının mümkün olduğu kadar azaltılması gerektiğini vurgulamaktadır.
https://www.maastrichtuniversity.nl/research/studying-healthy-primary-school-future
HOLLANDA
Geleceğin Sağlıklı İlköğretim Okulu Programı, okul sistemine sağlığı entegre etmeyi amaçlamaktadır. Program kapsamında öğrenciler, 2015-2019 yılları arasında ücretsiz öğle yemeği hizmetinden yararlandı. Programın uygulanması için seçilen okullar, dar gelirli ve fazla kilolu nüfusun yoğun olduğu bölgelerdeydi. Bu okullardaki öğrencilere ücretsiz ve sağlıklı yemekler verildi. Program dahilinde öğle yemeği molası süresi 20-30 dakika olarak belirlendi. Öğle yemeği menüsü her on haftada bir değiştirildi. Menüler, Hollanda Sağlık Konseyi’nin tavsiyeleri doğrultusunda hazırlandı. Program, merkezî ve yerel yetkililerin, okulların, bölgesel eğitim kurulunun ve halk sağlığı hizmetlerinin, belediyelerin işbirliğiyle uygulandı.
DANİMARKA
Dar gelirli öğrencilere mesleki eğitim veren eğitim kurumlarında dört ay boyunca “Kahvaltı Kulübü Projesi” uygulandı. Tam tahıllı ürünlerden oluşan kahvaltı hizmeti ücretsizdi. Proje, Danimarka hükümeti, Aalborg Üniversitesi ve birkaç sivil toplum kuruluşu tarafından finanse edildi. “Kahvaltı Kulübü Projesi” sayesinde öğrencilerin tam tahıllı ürünleri tüketme oranı arttı, daha fazla sayıda öğrenci kahvaltı etmeye başladı.
Danimarka Gıda Sanayi Ajansı, 38 okulda, 7-13 yaş arasındaki çocuklara iki ay ücretsiz öğle yemeği sunan çalışmayı finanse etti. Çalışmanın amacı, okul yemeği programının beslenme kalitesi üzerindeki etkisini ölçmekti.
Ülke genelinde yapılan “Boost” uygulaması ise, bir üniversite tarafından yürütüldü, bir sivil toplum grubu, bir üyelik kuruluşu ve AB Okul Meyve Programı tarafından ortaklaşa finanse edildi. 20 okulda, 13 yaşındaki öğrencilerin tümüne dokuz ay boyunca ücretsiz meyve-sebze verildi. Bu sayede meyve-sebze tüketiminin öğrencileri nasıl etkilediği gözlemlendi. Ücretsiz meyve-sebzeler, yerel bir tedarikçi aracılığıyla haftada iki kez verildi. Öğretmenler, öğrencileri meyve-sebze yemesi, bir öğrenci grubunu yiyecekleri dağıtması ve sonrasında temizlik yapması için teşvik etti.