YÜKLENİYOR
Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek Belediye Gazetesi’ne görüşlerini aktardı.
Belediyenizin geri dönüşüm ve atık yönetimi çalışmalarından bahseder misiniz? Sürdürülebilir sağlıklı çevre ve kentsel yaşam için hangi projeleri hayata geçirdiniz?
MUHİTTİN BÖCEK: “Enerjinizi Çöpten Üretiyoruz” sloganıyla kentimizde oluşan çöplerden enerji üretiyoruz. Böylece küresel ısınmaya neden olan metan gazının atmosfere salınmasının önüne geçiyoruz, yenilenebilir enerji kaynağına dönüştürüyoruz. Antalya merkezdeki Kızıllı Katı Atık Değerlendirme Geri Dönüşüm, Düzenli Depolama ve Enerji Üretim Tesisi, 4.000 ton/gün çöp bertaraf ve 28.27 MW enerji üretim kapasitesine sahip. Bu, 89.800 ailenin aylık enerji ihtiyacını karşılayacak enerji miktarına denk geliyor. Azaltılan karbon emisyon miktarı da 340.000 tona eşdeğer. 2022 yılında tesiste 696 bin 617 ton evsel katı atık, 2.870,85 ton tıbbi atık bertaraf edildi. Bertaraf edilen evsel katı atıktan 156.837,70 MW enerji üretildi. Üretilen elektrik enerjisinden belediyemize gelir sağladık.
Alanya Entegre Katı Atık Değerlendirme ve Bertaraf Tesisi, 1.000 ton/gün çöp bertaraf ve 5.6 MW enerji üretim kapasitesine sahip. Bu da 18.000 ailenin aylık enerji ihtiyacını karşılayacak enerji miktarına eşit. Azaltılan karbon emisyon miktarı da 125.000 tona eşdeğer. 2022 yılında tesiste toplam 142.651,44 ton çöp bertaraf edildi ve 18.078 MW enerji üretildi. Proje kapsamında üretilen elektrik enerjisinden belediyemize gelir sağladık.
Alanya Yumru’daki düzenli depolama tesisinde, 2.83 MW kapasiteli enerji üretim tesisi yer alıyor. Bu tesiste de 9.000 konutun aylık enerji ihtiyacını karşılayacak enerji üretiliyor. Azaltılan karbon emisyon miktarı da 21.000 tona eşdeğer.
Manavgat’taki düzenli depolama tesisinde 2022 yılında günlük ortalama 458 ton çöp bertaraf edildi. 3.6 MW kurulu güce sahip olan enerji üretim tesisinde 11.500 konutun aylık enerji ihtiyacını karşılayacak enerji üretilmektedir. Azaltılan karbon emisyon miktarı da 36.500 tona eşdeğer. 2022 yılında tesise iki yeni ünite eklendi. Bu ünitelerden biri, çöpten ambalaj atıklarının ayrıştırıldığı ve ekonomiye kazandırıldığı mekanik ayrıştırma ünitesidir. Diğer ünite ise, gaz balonudur. Gaz balonu, depolama alanından kolektör sistemiyle toplanan gazın sisteme dengeli verilmesini sağlayarak elektrik üretimini %5 oranında artırmaktadır.
Belediyemizin entegre atık yönetimi doğrultusunda Elmalı, Korkuteli, Kumluca, Kemer, Serik, Manavgat olmak üzere altı ilçede evsel katı atık transfer istasyonları tamamlandı ve devreye alındı. Demre ve Gazipaşa ilçelerinde de transfer istasyonlarının inşaatı tamamlanmak üzere.
Antalya’da zirai ilaç kullanımı yoğun olduğu için tehlikeli atık olarak nitelendirilen zirai ilaç ambalaj atıklarının kontrolsüzce çevreye atılmasını önlemek, söz konusu atıkları ayrı toplamak, geri dönüşümünü ve bertaraf edilmesini sağlamak amacıyla Türkiye’de ilk kez “Çevre Dostu Çiftçi Kart” projesini başlattık. Pilot ilçe olarak seçilen Kumluca’ya altı adet zirai ilaç ambalaj atığı toplama otomatı (akıllı otomat) yerleştirdik. Zirai atıklarını otomatlara atan çiftçiler, topladıkları puanlarla zirai marketlerden ihtiyaçlarını alabiliyor. Toplanan atıklar, uygun bertaraf yöntemiyle ikincil hammadde olarak ekonomiye kazandırılıyor.
Sıfır atık yönetim sistemi dahilinde yerel özelliklere ve kapasiteye uygun geri dönüşüm uygulamalarında, atık üretiminin azaltılmasında, atıkların depolanması ve bertaraf edilmesi sürecinde dikkat ettiğiniz unsurlar nelerdir? Bu kapsamda ayrı bir birim oluşturdunuz mu?
MUHİTTİN BÖCEK: Belediyemizin ana hizmet binasına 2020 yılında “Sıfır Atık Belgesi” aldık. Mayıs 2022 itibarıyla İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Dairesi Başkanlığı’yla Sıfır Atık ve Çevre Eğitim Şube Müdürlüğü’nü kurduk. Belediyemizin hizmet binasında tek kullanımlık plastik kullanımına dikkat çektik, bireysel tüketim alışkanlıklarına yönelik çevre odaklı bilinçlendirme çalışmaları gerçekleştirdik. Belediyemizin uygun noktalarına arıtılmış su sağlayan sebiller yerleştirdik. Hizmet binasının her katında geri dönüşüm konteynerleri yer alıyor. Bu sayede cam, kâğıt, plastik, metal, organik ve geri dönüşemeyen atıkları kaynağında ayrı topluyoruz. Ayrıca gıda israfının önlenmesi, gıda atıklarının geri dönüşümünün sağlanması ve kaynağında ayrı biriktirilmesi için Ar-Ge çalışmalarını sürdürüyoruz.
Yurttaşlara geri dönüşüm ve sıfır atık bilinci kazandırmak, kentsel atıklar konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla yaptığınız çalışmalar nelerdir? Atık yönetimi konusunda uzmanlarla, sivil toplum kuruluşlarıyla, çevre dernekleriyle, sivil inisiyatiflerle işbirliği yapıyor musunuz?
MUHİTTİN BÖCEK: İnsanlığın olumsuz etkisi, dünya kaynaklarının kendini yenileyebilme hızından %25 daha fazla. Bu nedenle konuya ilişkin farkındalığın artırılması ve eyleme dönüştürülmesi gerekiyor. Çevre kirliliği ve iklim değişikliğiyle mücadele etmek, sürdürülebilir sağlıklı yaşamı mümkün kılmak amacıyla “Çevre Eğitim ve İnovasyon Merkezi” kurduk. Merkezde, çevreye ve iklim değişikliğine yönelik bilgilendirici atölye uygulamaları yapılıyor, toplumsal farkındalığın artırılması hedefleniyor. Sıfır atık ve çevre bilinci konusunda farkındalık yaratmayı amaçlayan bilinçlendirme çalışmalarını sivil toplum kuruluşlarının işbirliğiyle yapıyoruz. Çevre bilincinin görsel hafızaya aktarılması için Akdeniz Üniversitesi’yle “Atıktan Sanata Projesi” ve “Yanan Ağaçların Sesiyiz Projesi” kapsamında işbirliği protokolü yaptık, atık metal malzemelerden yapılan sanat eserleriyle 2021 yılında yaşanan Manavgat orman yangınından zarar gören ağaçlardan yapılan sanat eserlerini sergiliyoruz. Merkez binasına asılan “İklim ve Çevre İçin Sizin Sesiniz” kutusu, yapılacak çalışmalarda katılımcıların proje fikirlerinin, önerilerinin ve şikâyetlerinin değerlendirilmesine olanak tanıyor, projelerin şekillenmesine katkıda bulunuyor.
Geri dönüşüm ve atık yönetimine ilişkin çevre politikalarınızı yapılandırırken mevzuat, bütçe ve işleyiş açısından zorluklarla karşılaşıyor musunuz?
MUHİTTİN BÖCEK: 2020 yılında Türkiye’deki belediyeler 32.3 milyon ton atık üretti. Atıkların sadece %13.2’si geri dönüştürüldü. Bu değer, Türkiye Ulusal Atık Yönetimi 2023 Eylem Planı’nın hedeflerinden (%35) uzak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Temmuz 2019’da Sıfır Atık Yönetmeliği’ni yayımladı. Geri dönüşüm ve sıfır atık süreci ilçe belediyeleri tarafından yürütüldüğü için kent genelinde uygulama yapamıyoruz. Sıfır atık müdürlüklerinin kurulması zorunlu olmalı. Önceliğimiz, atıkların çevreye, halk sağlığına zarar vermeden bertaraf sahalarına taşınması ve bertaraf edilmesi. Atıklar, belediyemizin öz kaynaklarıyla transfer ediliyor. Akaryakıt ve personel maliyeti fazla olduğu için merkezî bütçeden mali kaynak aktarımı önem taşıyor. Bütçedeki kesintiler operasyon yönetimini engellemese de, iyileştirici uygulamaları zorlaştırıyor.