YÜKLENİYOR
Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen Belediye Gazesi'ne konuştu.
Dezavantajlı toplumsal gruplar içinde yer alan engelli bireylere yönelik çalışmalarınızdan bahseder misiniz? Belediyenizin Engelli Hizmet Birimi var mı? Varsa, birimin faaliyetleri nelerdir?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Başkanlığı yaptığım yıllarda bir buçuk yaşındaki küçük kızım şiddetli bir kızamık hastalığı geçirdi. Sonrasında işitme kaybına uğradı. O günden beri engelli bireylerin yaşadığı sorunlar başlıca ilgi alanlarımdan biri oldu. O tarihlerde bazı bölgelerde engelli çocukların eğitim ve öğretimleri için Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan okullar vardı. Bu okullar, “Körler Okulu”, “Sağırlar Okulu”, “Zihinsel Engelliler Okulu” ya da “Sakatlar Okulu” gibi isimlerle anılan sözüm ona resmî devlet okullarıydı. Ancak bu okullara kayıt yaptırabilmek için sıra bekleniyordu, bu süreçte çocuklar 12-13 yaşlarına geliyordu, çocukların eğitimi için en önemli yıllar kaçırılıyordu. Dahası, bu okullarda görev yapan öğretmenler sadece genel pedagoji eğitimi alan genç öğretmenlerdi. Oysaki engelli çocukların eğitimi, özel metotları ve teknikleri bilmeyi gerektiren, klasik eğitim ve öğretimden farklı bir uzmanlık alanıydı. Bu açıdan bakıldığında Eskişehir’in engelli bireyler açısından özel bir yeri vardır. Çünkü ülkemizde engelliler konusundaki ilk bilimsel, deneysel ve rasyonel çalışmalar Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nde kurulan İÇEM Eğitim Öğretim Vakfı ve Merkezi sayesinde başladı. Merkez, 1981’den sonra Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde anabilim dalı oldu, kısa sürede Amerika’da ve İngiltere’de aynı konularda çalışan üniversiteler arasına girdi, Türkiye’nin bu konularda uzman yetiştiren ilk “özel eğitim uzmanlığı” kuruluşu hâline geldi. Bu durum, Türkiye’nin farklı bölgelerinde yaşayan, engelli çocukları olan ailelerin Eskişehir’e yerleşmesine neden oldu. 1999 yılından sonra Eskişehir’deki kent planları, ulaşım ve imar yönetmelikleri engelli bireylerin rahat yaşamasını sağlamak için düzenlendi, özel kuruluşlarına ve kamu kurumlarına çeşitli hüküm ve yükümlülükler getirildi. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nde ve Eskişehir’deki ilçe belediyelerinde engelli bireylere yardımcı olacak idari birimler kuruldu, altyapı ve üstyapı projelerine başlandı. Anadolu Üniversitesi, engelli bireylere çocukluğun erken dönemlerinden itibaren eğitim vermek ve onların dezavantajlarını en aza indirgeyecek uygulamalar yapmak için uzman yetiştirilmesine öncülük etti. Eskişehir, engelli bireylerle ilgili önemli adımlar atan ilk kent oldu. Kurucu rektörü olduğum Anadolu Üniversitesi’nde engelli bireylere gösterdiğim özen ve gayret, belediye başkanlığımda da devam ediyor.
Göreve geldiğimiz ilk günden bu yana engelli bireylerin toplumun ayrılmaz bir parçası olduğu gerçeğinden hareketle çalışmaya devam ediyoruz. Onların bedensel dezavantajları nedeniyle hiçbir hizmetten mahrum kalmaması ve sunulan hizmetlerden eşit oranda yararlanabilmesi için belediyemiz bünyesinde “Engelli Hizmetleri Birimi” kurduk. İmar planlarında, yol ve kaldırım çalışmalarında gerekli düzenlemeleri yaptık. Engelli bireylerin toplu taşıma araçlarını (otobüs ve tramvay) rahatça kullanabilmesi için hem araç içlerinde özel yerler ayırdık hem de araçların kapı merdivenlerine açılır-kapanır otomatik rampalar yaptırdık. Evlerinden çıkamayan engelli vatandaşlar için evde sağlık ve kişisel bakım hizmetleri vermeye başladık. Bu çalışmalarımız devam ediyor. Ayrıca Zihinsel Engelli Gündüz Yaşam Merkezi’nde de engelli ve özel gereksinimli bireylere kişisel bakım, psiko-sosyal destek ve sağlık danışmanlığı hizmetleri sunuyoruz, onlar için atölye programları düzenliyoruz. Zihinsel engelli bireylerin günlük yaşam becerilerini ve bedensel yeterliliklerini güvenli bir ortamda geliştirmesi amacıyla gündüzlü bakım hizmeti veriyoruz.
Avrupa Kentsel Şartı’na göre engelli bireylerin en önemli haklarından biri, erişim hakkı. Kentsel alanları/mekânları düzenlerken ve hizmetleri planlarken engelli bireylerin erişim hakkını göz önünde tutuyor musunuz? Engelli bireylerin hayatını kolaylaştırmak için erişilebilir ve sürdürülebilir hangi hizmetleri hayata geçirdiniz?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: Yukarıda da bahsettiğim gibi, Engelli Hizmetleri Birimi, “erişim haktır” ilkesiyle engelli bireylerin kent içinde bir başkasına ihtiyaç duymadan rahatça hareket etmesini sağlayacak çalışmalar yürütüyor. Sosyal ve kültürel açıdan, sağlık, spor, meslek edindirme ve eğitim alanlarında yapılan çalışmalarla desteklenen engelli bireylere her konuda çözümler üretmek ve onları toplumla kaynaştırma programları düzenlemek amacıyla hizmet veriyoruz. Belediyemizden yardım talebinde bulunan ve yapılan sosyal inceleme sonucunda ihtiyaç sahibi olduğu belirlenen engelli bireylere tıbbi araç (akülü, tekerlekli ve manuel sandalye vb.) desteği sunuyoruz. Bunun yanı sıra erişim olanağından yoksun kalan bedensel engellileri okula, işyerlerine, sinemaya, tiyatroya, konsere, hastaneye, spor merkezlerine götürüyoruz. Engelli bireyler için haftada en fazla iki kez “Avantaj Taksi” hizmeti (refakatçileriyle binmek şartıyla) veriyoruz. Bu hizmetimiz için önceden randevu alınması gerekiyor. Belediyemiz bünyesindeki Gençlik ve Spor Kulübü’nde 15 farklı branşta 1.000’e yakın lisanslı sporcu var. Bu branşlardan üçünde (yüzme, masa tenisi ve judo) engelli sporcular mücadele ediyor. Bedensel Engelliler Grubu’nda 4 masa tenisi, 15 yüzme sporcumuz var. Bu sporcularımızdan biri, Sümeyye Boyacı. Biliyorsunuz, Sümeyye’nin “Paralimpik Avrupa Şampiyonluğu”, “Dünya İkinciliği” ve “Olimpiyat Dördüncülüğü” bulunuyor. Özel Sporcular Grubu’nda masa tenisi ve yüzme branşlarında spor yapan sporcularımız bulunuyor. Bu grubun içinde de Türkiye Şampiyonu olan sporcularımız var. Görme Engelliler Grubu’nda judo branşında mücadele eden 4 görme engelli sporcumuz bulunuyor. Engelli gençlerin spor alanında da kendilerini geliştirebileceğini, Sümeyye Boyacı gibi ülkemize uluslararası başarılar kazandıracak sporcular olabileceğini gösteriyoruz. Bu da onların özgüvenini artırıyor.
Engelli bireyler için sosyal hizmet politikalarınızı oluştururken dikkat ettiğiniz unsurlar nelerdir? Bu kapsamda ayrı bir bütçe oluşturdunuz mu? Belediyenizde engelli bireyleri istihdam ediyor musunuz?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: Şu gerçek asla unutulmamalıdır ki, bunu hiç kimse için temenni etmem, ama bir kişi sonradan da engelli olabilir. Bir kaza veya bir hastalık buna neden olabilir. Bu gerçeği unutmamamız gerekiyor. Sosyal hizmet politikalarımızı da böyle bir bakış açısıyla oluşturmalıyız. Sosyal hizmet bir haktır. Bu anlayışla sosyal hizmet faaliyetlerini “hakkın, hak sahibine teslimi” olarak değerlendiriyoruz. Konunun bütçe tarafı her alanda olduğu gibi kanayan bir yara. Bu hizmetlerin hiçbiri bütçe kullanmadan yapılamaz. Her yıl gerekli ve öncelikli projeler için bütçe ayırıyoruz. Gönül ister ki, bütçemiz daha fazla olsun. Mevcut koşulları verimli şekilde değerlendirmeye gayret ediyoruz. Belediyemizde engelli bireyleri istihdam ediyoruz, işe alımlarda engelli kotasını uyguluyoruz, bu kotayı önemsiyoruz.
Engelli bireyleri her açıdan toplumla bütünleştirmek ve ayrımcılıktan korumak için STK’larla, gönüllü kuruluşlarla işbirliği yapıyor musunuz? Toplumla bütünleştirici çalışmaları yaygınlaştırmak için yerel yönetimlerin alacağı inisiyatifler sizce nelerdir?
YILMAZ BÜYÜKERŞEN: Engelli bireylere yönelik sosyal hizmetleri yardım odağından çıkarıyoruz, STK’larla, gönüllü kuruluşlarla işbirliği yapıyoruz. Dayanışmayı artırmayı, ortak akılda buluşmayı ve yerelden güçlü politikalar üretmeyi hedefliyoruz. Engelli bireylerin yetkili birimlere ulaşması her zaman mümkün olmuyor. Bu konuda da STK’lardan, gönüllü kuruluşlardan destek alıyoruz. Hayırsever vatandaşların yardımları ve destekleri konusunda da aracı oluyoruz. Söyleşiler, seminerler ve çalıştaylar düzenliyoruz. Başlıca görevlerimiz, bu konudaki hassasiyeti toplumun geneline yaymak ve insanların dikkatini engelli bireylerin yaşadığı sorunların çözümüne çekmek.