YÜKLENİYOR
SODEMSEN Toplu İş Sözleşmesi Avukatı Harika Ecem Değirmenci “Suça Sürüklenen Çocuk” üzerine Belediye Gazetesi’ne yazdı.
Çocuk yargılaması, suç işleyen çocuğu da koruyan bir anlayışa sahiptir. Bu nedenle suç işlediği iddia edilen çocuk yargılama sürecinde “suça sürüklenen çocuk” olarak nitelenir. Çocuk Koruma Kanunu’nda suça sürüklenen çocuk, “kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiasıyla hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuk” olarak tanımlanmaktadır.
Çocukların gelişim özelliklerinin ve psikolojik durumunun yetişkinlerden farklı olmasının ve yetişkinlere göre dengesiz tavırlar sergilemesinin olağan karşılanması sebebiyle hukuk düzeninde çocuklara bazı indirimler getirilmiştir. Türk Ceza Hukuku’nda 18 yaşından küçük kişiler “çocuk” olarak nitelendirilir. Ancak çocukların cezai sorumluluğunun belirlenmesinde alınacak adli raporlar dikkate alınır. Çocukların isnat yeteneği belirlenirken, çocukların algılama yeteneğine, yani çocuğun işlediği fiilin hukuki anlamını ve sonuçlarını algılama, diğer bir deyişle anlayabilme, kavrayabilme ve davranışlarını yönlendirebilme yeteneğine bakılır. Suç teşkil eden bir fiil işleyen çocuğun “algılama” ve “irade” yeteneklerinden birinin bulunmaması veya bu yeteneklerde azalma olması, çocuğun cezai ehliyetinin tam olmadığı anlamına gelir.
Cezai ehliyeti olmayan çocuklar hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanır. Ceza ehliyeti bulunmayan çocuklara özgü güvenlik tedbirleri Çocuk Koruma Kanunu’nun 5. maddesinde “Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler” başlığıyla düzenlenmiştir.
• Danışmanlık Tedbiri: Çocuğun bakımından sorumlu olan kimselere çocuk yetiştirme konusunda, çocuklara da eğitim ve gelişimleriyle ilgili sorunlarının çözümünde yol göstermeyi amaçlamaktadır.
• Eğitim Tedbiri: Çocuğun bir eğitim kurumuna gündüzlü veya yatılı olarak devamına, iş ve meslek edinmesi amacıyla bir meslek veya sanat edinme kursuna gitmesine veya meslek sahibi bir ustanın yanına yahut kamuya ya da özel sektöre ait işyerlerine yerleştirilmesine yöneliktir.
• Bakım Tedbiri: Çocuğun bakımından sorumlu olan kimsenin herhangi bir nedenle görevini yerine getirememesi hâlinde çocuğun resmî veya özel bakım yurdundan ya da koruyucu aile hizmetlerinden yararlandırılması veya bu kurumlara yerleştirilmesine ilişkin bir tedbirdir.
• Sağlık Tedbiri: Çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığının korunması ve tedavisi için gerekli geçici veya sürekli tıbbi bakım ve rehabilitasyonunu, bağımlılık yapan maddeleri kullananların tedavilerinin yapılmasını amaçlamaktadır.
• Barınma Tedbiri: Barınma yeri olmayan çocuklu kimselere veya hayatı tehlikede olan hamile kadınlara uygun barınma yeri sağlamaya yöneliktir.
Çocuk koruma kanununda belirtilen bazı hükümler:
Tutuklama yasağı, suç vasfı veya şartlar ne olursa olsun, suça sürüklenen çocuğun mahkeme tarafından hiçbir şekilde tutuklanamamasını ifade eder. 15 yaşını doldurmamış çocuklar hakkında üst sınırı beş yılı aşmayan hapis cezasını gerektiren fiillerinden dolayı tutuklama kararı verilemez (Çocuk Koruma Kanunu md. 21).
Çocuklara zincir, kelepçe ve benzeri aletler takılamaz. Ancak zorunlu hâllerde çocuğun kaçmasını, kendisinin veya başkalarının hayat veya beden bütünlüğü bakımından doğabilecek tehlikeleri önlemek için kolluk güçleri tarafından gerekli önlemler alınabilir (Çocuk Koruma Kanunu md.18).
Çocuklara ilişkin duruşmalar kapalı yapılır. Görüldüğü gibi, çocukların da korunmasını amaçlayan hukukumuz, yargılama sürecinden cezanın uygulanmasına kadar suça sürüklenen çocuk için özel hükümler öngörmüştür.