YÜKLENİYOR
SODEMSEN Toplu İş Sözleşmesi Avukatı Harika Ecem Değirmenci “Kira artış oranlarına %25 sınırlaması” üzerine Belediye Gazetesi’ne yazdı.
Uzun süredir enflasyonist ortamın etkisindeki ülkemizde hayat
pahalılığı hayatın her alanında hissediliyor. Konut sahibi olabilmek,
yabancıya ev satışını teşvik eden, vatandaşlık vadeden politikalarla
hayal oldu. En az 400.000 doları olan veya bu tutar karşılığındaki
taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla
satın aldığını ispatlayan yabancılar Türk vatandaşlığına hak kazanıyor.
Yabancı yatırımcıların alacağı düşüncesiyle ev fiyatları yükselmeye
devam ediyor. Bu durum, Türkiye’de çalışıp TL kazanan vatandaşların ev
satın almasını imkânsız kılıyor. Barınma ihtiyacını kirayla
karşılayanlar da mağdur.
Sürekli artan enflasyon, ev
sahiplerinin ara zam talep etmesine, Ukrayna’da savaştan kaçan
mağdurların barınma ihtiyacı da kira tutarlarının yükselmesine neden
oldu. Uzun süredir kiracı olanlar görece şanslı. Ev sahipleri, artan
enflasyonu öne sürerek yüksek tutarlarda zam talep ediyor. Bu sebeple
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ tarafından açıklanan önerge kabul edildi.
Önergeye göre, 1 Temmuz 2023 tarihine kadar yenilenecek kira
sözleşmelerinde ancak bir önceki yıl kira bedelinin %25’i oranında artış
yapılabilecek. Düzenleme şu şekilde:
“Konut kiraları bakımından
bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihle (bu tarih dahil) 1 Temmuz 2023
tarihleri arasında yenilenen kira sözleşmelerinde uygulanacak kira
bedeline ilişkin anlaşmalar bir önceki kira yılına ait kira bedelinin
%25’ini geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bir önceki kira yılının tüketici
fiyat endeksindeki 12 aylık ortalamasına göre değişim oranının %25’in
altında kalması hâlinde değişim oranı geçerlidir. Bu kural, bir yıldan
daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır. Bu oranları geçecek
şekilde yapılan sözleşmeler, fazla miktar yönünden geçersizdir. Bu fıkra
hükmü, 344. maddenin ikinci fıkrası uyarınca hâkim tarafından verilecek
kararlar bakımından da uygulanır.”
Bu düzenleme çözüm mü? Kira
artışına sınırlama getirilmesi, ilk defa kiracı olacakların kira
bedelinin fahiş olmasına engel mi? Hayır. Ev sahipleri boş evlerini bu
düzenlemeden sonra çok daha yüksek fiyatlarla kiraya vermek isteyecek.
Kira sözleşmeleri muhtemelen bir yıl süreli yapılacak, ev sahipleri
sözleşme bitiminde kiracıları evlerinden çıkarmak isteyecek. Huzursuz
olmak istemeyen kiracılar %25’i aşan bedelleri kabul edecek. Geriye
dönük hukuki ihtilaflar artacak (kira bedelinin hukuka aykırı %25’ten
fazla artışı), ev sahipleri bu düzenlemeden sonra kiracıları tahliye
etmek isteyecek, tahliye davaları artacak.
Kiracıları korumaya
yönelik bu uygulama dengeli ve isabetli değildir. Enflasyonun %70 olduğu
bir ülkede kira bedellerini %25’le sınırlamak uygun kira bedeliyle
barınan eski kiracılara yersiz avantaj sağlarken, yeni kiracılar
açısından dezavantajlı olacaktır.
Bu uygulamanın yerine Hollanda
modeli olarak bilinen rayiç bedel uygulaması daha isabetli olabilirdi.
Kente, konuma ve evin durumuna göre rayiç bedel belirlenmesi, aynı
sokaktaki evlerin kira bedellerinin sınırlanması daha adaletli
olabilirdi. Yabancıya ev satmak için teşviklerin ivedilikle
durdurulması, kendi ülkemizde ömür boyu çalışıp yine de barınma
ihtiyacımızı karşılayamayacağımız durumun sona ermesi gereklidir.
Mağduriyet giderilmek isteniyorsa sadece kira bedellerinin değil, temel
ihtiyaçların tamamının fiyatlarının sürekli artmayacağı ekonomi
politikaları uygulanmalıdır. Yanlış politikaların mağduru ne vatandaş ne
ev sahibi ne de kiracı olmalıdır.