YÜKLENİYOR
Ankara Büyükşehir Belediyesi Strateji Geliştirme Dairesi Başkanı Melek Günden Çınar Belediye Gazetesi’nin sorularını yanıtladı.
Yeni nesil belediyeciliği iyi yönetişimin ve yerel demokrasinin ayrılmaz bir parçası yapmak için stratejik planlama süreci nasıl yapılandırılmalı?
MELEK GÜNDEN ÇINAR: Kentleşmenin artmasıyla birlikte kentler ekonomik ve sosyal açıdan cazibe merkezi hâline geldi. Bu global dönüşüm belediyeleri de kökten etkiledi ve vatandaşların yönetimle daha yakın olduğu çoğulcu politikaların gelişmesine zemin hazırladı. Bu paradigma değişikliğiyle belediyeler iyi yönetişimi merkeze alan, hizmet sunumunda daha katılımcı, vatandaş odaklı, çok katmanlı ve kapsayıcı yaklaşımlar geliştirmeye başladı.
Kentlerin gelişmesi ve kentte yaşayanların ortak ihtiyaçlarının karşılanması için belediyelerin stratejik planlama süreci de sadece kaynakların etkin, rasyonel ve verimli kullanılması, örgütsel yapının geliştirilmesi bağlamında değil, aynı zamanda o kentin geleceğini yönlendirmek açısından da önemli oldu.
Belediyede performans ölçümünü başlatmak, şeffaflığı ve hesap verebilirliği politikaların merkezine koymak, yönetimin hesap verebilirliğini geliştirmek, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin öncelikleri arasında yerini aldı. Bu çerçevede stratejik yönetim ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi faaliyetlerinin üst düzeyde takip edilmesi amacıyla daha önce Mali Hizmetler Dairesi bünyesinde faaliyet gösteren Stratejik Yönetim Müdürlüğü yerine 2022 yılının başında Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı kuruldu.
BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’yla uyum içinde hazırlanan Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin 2020-2024 stratejik planı, evrensel hedeflerin yanı sıra Ankara’da sürdürülebilir, dayanıklı ve modern yaşam alanları yaratmaya, insana yakışan nitelikli hizmet sunumuna, katılımcı, şeffaf ve yenilikçi yönetime, kırsal kalkınmaya, sürdürülebilir ve güvenli ulaşıma, bilinçli bir çevre yönetimine, üretkenliğin teşvik edilmesine, sporun, sanatın ve kültürün desteklenmesine odaklandı.
Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin stratejik planlama süreci, kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasındaki diyaloğu geliştirmek, hizmet kalitesinin ve kentsel refahın artırılması için gerekli ortamın yaratılmasına katkıda bulunmak amacıyla katılımcı bir formatla yapılandırıldı.
Ankara Büyükşehir Belediyesi yeni nesil belediyecilik uygulamalarını hayata geçirirken, hizmet sunumunda ve uygulamalarda hangi kriterleri göz önünde bulunduruyor?
MELEK GÜNDEN ÇINAR: Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara için sürdürülebilir değer yaratma hedefiyle faaliyetlerini hesap verebilir, şeffaf, katılımcı ve kapsayıcı bir yaklaşımla sürdürüyor, gerçekleştirdiği öncü, ilkeli, rasyonel ve ses getiren projelerle öne çıkıyor.
Neoliberal politika anlayışının belediyelerdeki yansıması olarak tanımlayabileceğimiz “yeni nesil belediyecilik” uygulamaları kapsamında Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Mansur Yavaş yönetiminde birçok belediye hizmetinin dijital ortama taşınması sadece hizmet sunum kalitesinin artırılmasına ve kaynakların etkin kullanılmasına değil, hizmet sunan ve alan arasındaki iletişime, şeffaf ve hesap verilebilir politikaların geliştirilmesine, etkili yönetişime de katkıda bulundu.
Vatandaşların geribildirimlerini projelerine en fazla dahil eden, Türkiye’de borçlanmada kredibilitesi en yüksek, sosyal yardımları en duyarlı şekilde gerçekleştiren, kadına şiddeti önlemeye yönelik öncü uygulamaları hayata geçiren, faaliyetlerini şeffaflıkla gerçekleştiren, sürdürülebilir çevreci politikaları yürüten, geliştirdiği birçok projeyle vatandaşların hayatını kolaylaştıran, öğrenci dostu uygulamalarla öğrencilerin hayatına değer katan, yeni nesil sosyal belediyeciliğin öncüsü Ankara Büyükşehir Belediyesi, yenilikçi projeleriyle hizmet çeşitliliğini, erişilebilirliği ve kapsayıcılığı artırdı, ulusal kalkınma hedeflerine de katkı sağladı.
Belediyemiz, model bir başkent olma vizyonu çerçevesinde, dönüşen dünyanın ihtiyaçları doğrultusunda vatandaşlarına en kaliteli hizmeti sunmak ve üstün performanslı bir belediye olmak için sorumluluklarının farkındadır. Bu çerçevede belediyemiz, Türkiye Kalite Derneği’yle EFQM süreci dahilinde daire başkanlığımız koordinatörlüğünde Ankara’nın Mükemmellik Maratonu Projesi’ne başladı.
Yeni nesil sosyal belediyecilik uygulamaları kapsamında bir taraftan pandemiden en fazla etkilenen dar gelirli, işsiz, esnaf, öğrenci, engelli gibi kırılgan kesimlere yönelik yardım ve destek faaliyetlerine odaklanıldı, diğer taraftan ülke nüfusunun yaklaşık %7’sine ev sahipliği yapan, kişi başına en fazla araç düşen Ankara’da sürdürülebilir ve yeşil ulaşım için yeni kavşaklar, bağlantı yolları ve üst geçitler yapıldı, toplu taşıma sisteminin daha konforlu, yüksek yolcu kapasiteli, düşük emisyon salımına sahip çevreci araçlarla verilmesi amacıyla yeni otobüsler filoya dahil edildi, Ankara Bisiklet Master Planı hazırlandı ve ulaşım ağıyla entegre bir sistem için projelendirme çalışmalarına başlandı.
Vatandaşların 15 yıllık mahrumiyetinden sonra 4.500 konut için temel atıldı, kentsel dönüşüm projelerine ivme kazandırıldı. Öte yandan, hizmet çeşitliliğini ve vatandaşların memnuniyetini artıracak altyapı ve üstyapı projeleri geliştirilerek uygulanmaya başlandı.
Eğitimde fırsat eşitliği anlayışı ve öğrenci dostu uygulamalar çerçevesinde ihtiyaca göre öğrencilere mobil internet, kırtasiye, servis ücreti, abonman yardımı yapılıyor, KPSS-LGS sınav ücretleri karşılanıyor. Yurt bulamayan üniversite öğrencilerine geçici barınma hizmeti veriliyor. Ayrıca öğrencilere yönelik indirimli abonman ve %50 indirimli su desteği ve ücretsiz çamaşır yıkama hizmeti veriliyor.
Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından tasarlanan ve yenilikçi yapısıyla birçok ödüle layık görülen, Türkiye’nin en kapsamlı şehir kartı olan, gelir eşitsizliğini olabildiğince gideren, insani-çağdaş destek mekanizması Başkent Kart’la sosyal yardımların ihtiyaç sahibi vatandaşlara pratik ve şeffaf bir şekilde aktarılması sağlandı. İhtiyaç sahibi vatandaşlara Başkent Kart aracılığıyla ilk kez doğalgaz yardımı yapıldı. Bu uygulama, bir kamu kurumu tarafından yapılan ilk doğalgaz yardımı olarak kayda geçti.
Ankara Büyükşehir Belediyesi, kendi bütçesinden gerçekleştirdiği yardımların yanı sıra “Ankara Tek Yürek” kampanyasıyla hayırseverlerden ihtiyaç sahiplerine ilave yardımın aktarılmasına vesile oldu. “İnternet, İnsan Hakkıdır” sloganıyla internete erişimi olmayan ya da sınırlı internet kullanan 918 mahalleye ve 51 meydana ücretsiz WiFi hizmeti ulaştırıldı.
Katılımcı demokrasiyi ve ortak aklı ilke edinen Ankara Büyükşehir Belediyesi, genel politika süreçlerinde Ankara Kent Konseyi’yle ortak çalışmalar yürüttü, yeni uygulamalarla ilgili vatandaşların geribildirimlerini aldı. Başkent 153 Çağrı Merkezi, vatandaşların taleplerini doğrudan belediyeye iletebildikleri bir mekanizma olarak yapılandırıldı.
Belediyemiz tarafından açılan Türkiye’nin ilk Kadın Güçlenme Merkezi’nde fiziksel, psikolojik, cinsel ve ekonomik şiddete uğrayan ya da uğrama riski olan kadınlara ücretsiz psikolojik destek ve hukuksal danışmanlık hizmeti verilmeye başladı. Ayrıca BM’yle ortaklaşa hayata geçirilen, Türkiye’deki ilk ve tek uygulama olan “Mor Haritam” adlı interaktif web sitesiyle belediye hizmetlerinin kadınların lehine geliştirilmesi hedeflendi.
Önemli toplumsal projelere imza atan Ankara Büyükşehir Belediyesi, yeni evlenecek çiftler için Türkiye’de ilk kez ücretsiz SMA testi uygulamasını başlattı. Sosyal belediyecilik anlayışıyla eğitim, öğretim, sosyal ve kültürel etkinliklerini evrensel standartlarda yürüterek, başkentteki gençlere, çocuklara, kadınlara, şehit ve gazi yakınlarına daha iyi hizmet vermek, bireysel gelişimlerine katkıda bulunmak, boş vakitlerini kaliteli geçirmelerini sağlamak ve yaşam döngülerinde karşılaştıkları soru ve sorunların çözümüne kaynak olmak amacıyla kültürel, sanatsal, sportif ve ekonomik gelişimi destekleyecek merkezler açtı, bu merkezlerde çeşitli faaliyetler gerçekleştirdi. Toplumun her kesiminin sosyal ve kültürel faaliyetlere katılmasını sağlayacak uygulamalara yapıldı, pandemide izole olarak yaşayan engellilerin ve yaşlıların alışveriş, temizlik, ev bakım-onarım ve sağlık hizmeti ihtiyaçları karşılandı, çeşitli merkezlerde yüz yüze ve online psikolojik destek verildi. Kentin huzurunu ve güvenliğini sağlayacak etkin politika önlemleri alındı ve denetimler yapıldı. Kaynakların etkin, verimli ve çevreye duyarlı şekilde kullanılması amacıyla denetim ve teftiş uygulamalarına ağırlık verildi.
Atıl taşınmazlar satışa konu edildi, belediye bütçesine gelir kaydedildi. Kentin ihtiyaç duyduğu bakım, onarım, temizlik ve dezenfeksiyon işleri titizlikle yürütüldü. Hayvan haklarını korumak ve hayvanların sağlıklı yaşamasını sağlamak amacıyla yapılan çalışmalar kapsamında yeni barınaklar ve hayvan bakım merkezleri hizmete açıldı. İkisi engelli vatandaşların da kullanımına uygun olarak tasarlanan birçok yeni park Ankara genelinde hizmete açıldı.
Ankara Büyükşehir Belediyesi sadece Ankara’da değil, Ankara dışında meydana gelen yangın, deprem ve sel gibi doğal afetler için de çeşitli destek ve yardım faaliyetleri düzenledi.
Kente kimlik kazandıran önemli mekânların korunması ve markalaştırılmasıyla ilgili kapsamlı projeler hazırlandı. Anafartalar Caddesi ve Çarşısı, Posta Caddesi, Ulus İş Hanı, Çıkrıkçılar yokuşunun bulunduğu bölgenin yenilenmesi, tarihî Roma Tiyatrosu’nun açık hava müzesine dönüştürülmesine yönelik projelerde önemli bir aşamaya gelindi.
2.700 dekarlık atıl araziye kurulan, belediye ölçeğinde Türkiye’deki en büyük Tarım Kampüsü’nde sürdürülebilir ekonominin canlandırılması ve kırsal kalkınmanın desteklenmesi hedeflendi, olumlu sonuçlar alınmaya başladı. Sürdürülebilir tarım ve hayvancılıkla ilgili destek ve hibeler verildi, tarımsal üretimin artırılması amacıyla çeşitli eğitim programları düzenlendi.
“Yeşil Şehir” vizyonu kapsamında yaşam kalitesinin artırılması ve iklim değişikliğine uyum sağlanması amacıyla çalışmalar yapıldı, sürdürülebilir ve bilinçli bir çevre politikası oluşturmak amacıyla “Yeşil Çevre Eylem Planı” devreye alındı.
Şeffaf ve hesap verebilir politikalar kapsamında ihaleler canlı olarak yayınlandı, belediye meclis kararları belediyenin web sitesinde e-dergi şeklinde paylaşıma açıldı. Fitch derecelendirme kuruluşu tarafından yapılan değerlendirmelerde Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin sürdürülebilir ve güçlü finansal yapısına vurgu yapıldı.
Kapsayıcı, şeffaf ve insanı önceleyen projelerin liderliğini yapan Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Mansur Yavaş, önemli bir uluslararası ödül olan City Mayors Foundation (Belediye Başkanları Vakfı) tarafından düzenlenen World Mayor’da 2021 Dünya Belediye Başkanı Başkent Ödülü’ne layık görüldü.
Şeffaf belediyeciliğe yeni bir boyut kazandıran Ankara Büyükşehir Belediyesi, dünyada ilk ve tek harita tabanlı açık veri paylaşımı olan “Şeffaf Ankara” platformunu hizmete sundu. “Şeffaf Ankara” platformuyla belediyenin çalışmaları en yeni teknolojilerle vatandaşların paylaşımına açıldı, katılımcı ve kapsayıcı belediyecilik anlayışıyla demokratik bir yönetim anlayışına yönelik önemli bir çalışma olarak kayda geçti.
Dijital belediyecilik uygulamalarıyla vatandaşlara daha hızlı ve verimli hizmet sunuldu. Özellikle pandemi döneminde tüm vatandaşların hayatını kolaylaştıracak e-belediye uygulamaları hayata geçirilmeye çalışıldı, salgın süresince çevrimiçi kültürel ve sosyal etkinlikler, çocuklara ve gençlere yönelik eğitim programları, e-spor faaliyetleri, kitlesel yardım kampanyaları belediyemizin web sayfası aracılığıyla sunuldu. Öyle ki, salgının dünya üzerindeki etkilerinin ve alınan önlemlerin takip edilmesi amacıyla günlük haber taraması yapıldı, uluslararası bir dayanışma platformu da oluşturuldu.
Elbette burada hizmetlerin tamamından söz etmem mümkün değil, ancak örneklerden de anlaşılacağı üzere Sayın Mansur Yavaş’ın liderliğinde öncelikli hedefimiz, toplumun her kesimine dokunabilmek.
Yeni nesil belediyecilik oldukça geniş bir hizmet kategorisine işaret ediyor. Yurttaş ve kentsel/kırsal kalkınmayı odaklı bu anlayışı güçlendirmek amacıyla yerel yönetimlerin üreteceği politikaların kapsamı sizce nasıl olmalı?
MELEK GÜNDEN ÇINAR: Belediyecilik kavramı geçmiş yıllarda yol, su, elektrik, atık, altyapı vb. kentsel hizmetler olarak değerlendirilirken, dünyanın ve beklentilerin değişmesiyle birlikte zaman içinde önce sosyal belediyecilik, daha sonra yeni nesil belediyecilik kavramlarıyla daha geniş bir bakış açısı kazandı.
Ankara Büyükşehir Belediyesi, dünya nüfusunun çoğunun kentlerde yaşadığı günümüzde kırsal kalkınmanın ne denli önemli olduğunun farkına varan öncü kurumlardandır. Bu amaçla hayata geçirilen ve kentsel tarımın desteklenmesini önceleyen “Sözleşmeli Üreticilik”, “BAKAP”, “Başkent Market” projeleriyle üreticiye gübre, fidan ve tohum desteğine, kadın kooperatiflerinin desteklenmesine yönelik projelerimiz bu anlayışımızın en güzel örneklerindendir. Belmek ve Beltek kursları, Aile Yaşam Merkezleri’nde verilen çeşitli kurslar, spor eğitimleri sayesinde vatandaşların gelişmesine destek verilmektedir.
Yeni nesil belediyeciliğin gelişmesiyle hizmetlerimizin çeşitliliği ve kapsayıcılığı da arttı, daha geniş kitlelere ulaşmak mümkün oldu. Toplumun her kesimini kapsayan, çok katmanlı, gelişime ve dönüşüme açık, sürdürülebilir hizmet politikalarıyla daha müreffeh bir kent olma yolunda vatandaşların da desteğiyle emin adımlarla ilerliyoruz.
Yeni nesil belediyecilik uygulamalarının önünde yerel yönetimleri zorlayan engeller var mı? Kontrol/denetim aşamasında, bütçede ve yasalarda düzenleme yapılması gerekiyor mu?
MELEK GÜNDEN ÇINAR: Ankara Büyükşehir Belediyesi, özellikle pandemi döneminde yeni nesil belediyecilik uygulamaları çerçevesinde aldığı tedbirlerle, yürüttüğü faaliyetlerle proaktif, yerelde etkin ve verimli hizmet anlayışının bir neticesi olarak çoğu zaman merkezî yönetim birimlerinden de hızlı hareket ederek model oluşturacak projeleri hayata geçirdi.
Yerel hizmetlerin sunumunda önemli bir role sahip olan belediyelerin, üstlendikleri hizmetleri etkin bir şekilde yerine getirebilmesi için mali açıdan güçlü bir yapıya sahip olması gerektiği yadsınamaz bir gerçektir. Anayasada, yerel yönetimlere görevleriyle orantılı gelir kaynakları sağlanacağı, düzenlemenin kanunla yapılacağı öngörülse de, kaynak dağılımını yapan, merkezî yönetimdir. Bu noktada, belediyelere görevleriyle orantılı yeterli gelir kaynaklarının sağlanması, gelir yapılanmasının belediyelerin mali özerkliğini ve esnekliğini sağlayacak şekilde düzenlenmesi şarttır.
Günümüzde sosyal politikaların en önemli tamamlayıcı aktörü konumuna yerleşen belediyelerin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda yapılan düzenlemeyle belirlenen sorumluluk ve yetki alanları, il mülki sınırlarına genişletilen büyükşehir belediyelerini hem metropol alanlara hem de köylere kamu hizmeti sunmakla görevli kıldı.
Konjonktürel değişim, yeni eğilimler, piyasa koşulları, genel ekonomik durum gibi faktörler belediyelerin güncel sorunlara yerinde ve ivedi çözümler üretmesi ihtiyacını doğurmaktadır. Bu nedenle idarenin bütünlüğü ilkesine uygun olarak merkezî yönetimle belediyeleri işbölümüne ve koordinasyona dayalı bir yapıya kavuşturmak, merkezî yönetimle yerel yönetimler arasındaki görev, yetki, sorumluluk ve kaynak paylaşımıyla yerel yönetimlerin teşkilat, mali ve personel yapısını yeniden düzenlemek, yerel yönetimlerin düzenli gelir kaynaklarına sahip olması için gerekli düzenlemeleri yapmak zorundayız.