YÜKLENİYOR
Dünyadan başarılı kentsel dönüşüm örneklerini derledik.
SİNGAPUR
https://urban-regeneration.worldbank.org/node/72
Singapur’da savaş sonrası nüfus patlaması, göçmen akını ve konut stokunun yok edilmesi nedeniyle kent merkezinde konut sıkıntısı yaşandı. Sorunlara rağmen hükümet bir kentsel yenileme programı oluşturmadı, bunun yerine etkili bir kentsel yönetişim sistemi kurmaya çalıştı. Süreç, planlama ve konut geliştirme ajanslarının yeniden düzenlenmesiyle başladı. Aynı zamanda karar alma sürecini hızlandırmaya yardımcı olan merkezî, tek katmanlı bir hükümet oluşturuldu. Planlama Departmanı’yla İskân ve Kalkınma Kurulu kuruldu. İlk büyük kentsel dönüşüm projelerinden biri, Singapur'un finans sektörünün yeni ticari kalbi olarak tanımlanan “Golden Shoe” bölgesinde hayata geçirildi.
Yeniden geliştirme öncesinde bölge az katlı ticari ve perakende işyerlerinin yanı sıra parçalanmış arazi parsellerindeki dükkânlardan oluşuyordu. Hükümet, ticari sektördeki büyümeyi hızlandırmak ve merkezî iş bölgesi oluşturmak amacıyla “Golden Shoe” bölgesinde ticareti yeniden geliştirmeye başladı. “Golden Shoe” bölgesinde gelişimin tamamlanmasıyla hükümet, çevre temizliğiyle başlayarak Singapur Nehri’ni dönüştürmeye dikkat çekti. Hükümet, kötü çevre koşullarının ülke imajı üzerindeki olumsuz etkisini, Singapur Nehri’nin tarihsel önemini ve yeniden geliştirme potansiyelini kabul etti. Ayrıca küçülen ekonomik sektörlere dayanan bu tür kentsel alanlar için yeni kullanım alanlarının sürece dahil edilmesi gerektiği fark edildi. Singapur sahilinin canlandırılması, “Golden Shoe” finans bölgesinin ve Singapur Nehri’nin bulunduğu orijinal kıyı şeridinin ötesine uzanıyor. “Marina Bay” vizyonu, ülkeyi hem uluslararası yatırımcılar hem de turistler için dünya haritasına yerleştirdi. Singapur’da son on yılda kentsel yenileme nedeniyle yerleşim faaliyetleri yerinden edilmiş toplulukların muhalefetiyle karşılaşmadı. Yeniden yerleştirilen birçok aile harap mülklerde yaşıyordu, onlara sunulan toplu konutlar daha kaliteliydi. Hükümet, toplulukla konuşmak, süreci açıklamak ve onlara taşınacakları yeni alanı göstermek için yeniden geliştirme için belirlenen alanlara yerleşim görevlileri gönderdi. Kalkınma için arazi edinimine ve birleştirmeye ek olarak kamu sektörü, kamu altyapı çalışmaları aracılığıyla kentsel yeniden geliştirme süreci kolaylaştırıldı. Süreç, sokak ağının rasyonelleştirilmesini, yol genişletmeyi ve yol iyileştirme projelerini içeriyordu. Çalışan nüfus için ucuz yiyecek sunan yemek merkezleri de inşa edildi.
Sonuçlar:
● Uzun Vadeli Düşünmek: Kentsel yeniden geliştirme, ileri dönük düşünmeyi ve planlamayı gerektiriyordu. Çalışmalar, Singapur için kapsamlı bir ana plan çerçevesinin formüle edilmesiyle birlikte başlatıldı. Uzun vadeli planlamaya yönelik sistematik yaklaşım, gelecek 40-50 yıl için geliştirme yönergelerini belirlemek amacıyla her on yılda bir Kavram Planı’nın gözden geçirilmesini içerecek şekilde oluşturuldu.
● Liderlik: Liderliğin planlama ve uygulama üzerinde önemli etkisi söz konusu oldu. Liderlik, bu tür politikaların veya projelerin yararlı olduğuna ikna olmuşsa, popüler olmayan veya politik açıdan zor kabul edilen politikaları veya projeleri hayata geçirmek için siyasi iradeye sahip olmayı tanımlıyordu.
BUENOS AIRES-ARJANTİN
https://urban-regeneration.worldbank.org/Buenos_Aires
Puerto Madero (yenilenmiş tersane merkezi), Arjantin'in federal yönetim merkezinin (Plaza de Mayo) ve başkanlık konutunun (Casa Rosada) önünde inşa edilen ilk limandır, geçmişi 1889 yılına dayanmaktadır. Liman, hatalı mühendislik nedeniyle birkaç yıl sonra gemiler için kullanılamaz hâle geldi ve bölgeyi düşüşe geçirdi. Buenos Aires Belediyesi, 1918’de kıyı boyunca halka açık yürüme yolunun inşaatına başladı. Puerto Madero’nun rehabilitasyonu için birçok plan yapıldı, ancak siteyi canlandırmak için 1990’ların yenileme projesine kadar hiçbiri uygulanmadı. Puerto Madero yenileme projesinin kapsamı, eski endüstriyel liman bölgesinin dönüşümünün ötesine geçti. Ana hedef, eskiden Limanlar Genel İdaresi’ne ait olan 170 hektarlık araziyi kentleştirmekti. Puerto Madero’nun yenilenmesi, bölgenin görünürlüğü nedeniyle Arjantin'in devlet reformu için pilot uygulama olarak lanse edildi. Puerto Madero, Buenos Aires CBD’de yıllarca süren yatırımların üstesinden gelecek, halkın kent merkezi algısını değiştirecek katalizör proje şeklinde tasarlandı. Master Plan’ın sürdürülebilirliği ve esası üzerine kamuoyu tartışması yapıldı. Buenos Aires Belediyesi’nin mimarlar topluluğu, master plan üretmek amacıyla ulusal bir yarışma düzenlemek için görevlendirildi. Yarışmaya 100 başvuru yapıldı, master plan oluşturmak için üç finalist seçildi. Plan, ortaklarla (örneğin, uluslararası danışmanlar, yerel meslek birlikleri ve liman alanı kullanıcılarını temsil eden kuruluşlar) diyalog sonucunda değiştirildi.
Sonuçlar:
● Hızlı Uygulama: Hız, proje sponsorlarına projeyi kapsamlı siyasi müdahale olmaksızın yürütmesi için takdir yetkisi verdi.
● Basit Geliştirme Araçları: Teklifleri mevcut imar içinde sürdürmek, yalnızca gerekli olanları değiştirmek, proje uygulamasını kolaylaştırmaya ve çatışmayı önlemeye yardımcı oldu.
● Master Plan: Puerto Madero için nihai master plan, uzun vadeli bir vizyona sahipti, bölgenin tarihi ve geçmiş planlar üzerine inşa edildi.
● Esnek İmar: Esnek imar, karma kullanımlı gelişmelere (konut, perakende ofisler, eğlence amaçlı kullanımlar) ve orta/yüksek yoğunluklara izin verdi. Plan, aktif bir yaya alanı oluşturmak için zemin seviyesinde ticari kullanımları savundu.
● Finansman: Kamu finansmanının olmaması, özel sektör nezdinde şirkete itibar kazandırdı, incelemeyi ve raporlamayı azalttı. Puerto Madero uygulamasının kamu sektörünün bütçe tahsisinden bağımsız olması, süreci özel sektör yatırımcıları açısından daha cazip hâle getirdi.
● Esnek Yaklaşım: Özellikle ekonomik gerileme dönemlerinde yatırımcılarla müzakere etmek için geliştirilen esnek yaklaşım, piyasa koşulları projenin finansal fizibilitesini zorlaştırdığında sözleşme şartlarına uyum, uzatma müzakereleri ve arazi kullanımlarındaki değişikliklere izin verdi.
SANTIAGO-ŞİLİ
https://urban-regeneration.worldbank.org/Santiago
Santiago Yeniden Nüfus Programı (SRP), 17 yıllık diktatörlüğün ardından 1990 yılında demokratik bir hükümetin seçilmesiyle birlikte Şili’deki elverişli siyasi ve ekonomik ortam nedeniyle başlatıldı. SRP, aynı yıl Santiago belediye bölgesindeki kentsel bozulma ve nüfusun azalması nedeniyle Santiago Belediyesi tarafından oluşturulan daha geniş bir kentsel dönüşüm stratejisinin özünü oluşturdu. Amaç, orta gelirli sakinleri kent merkezine çekmek, Santiago’nun geçmişte metropolitan bölgesinin başkenti olarak oynadığı merkezî ve tarihî rolü yeniden güçlendirmekti. SRP, kent yeniden canlandırmada başarılı oldu ve kabul gördü. Aynı zamanda benzer kentsel bozulma ve nüfus kaybı sorunlarıyla karşı karşıya kalan diğer belediyelerde sürece ilgiyi artırdı. Santiago Belediyesi 1990 yılında SMD’nin öne çıkan konut rolünü geri kazanma hedefi doğrultusunda net bir stratejik vizyon geliştirdi. Santiago Yeniden Nüfus Programı’nın (SRP) hedefi, 15 yıl boyunca bölgeye 100.000 yeni sakini çekmekti. Belediye, aynı anda üç cephede çalışma kararı aldı. Konutta özel yatırımın çekilmesi, ilçenin bozulan fiziki ortamının kamu yatırımlarıyla iyileştirilmesi ve SDM’nin olumsuz popüler algısının değiştirilmesi gerekiyordu. Bu planın üç bileşeni vardı: İlçenin konut karakterini restore etmek, ticari, endüstriyel faaliyetlerle hizmet faaliyetlerini güçlendirmek ve daha iyi kamusal alanlar yaratarak, özel ve toplu taşımayı yeniden tasarlayarak, kent sakinlerin güvenliğini artırarak ve çevreyi koruyarak yaşam kalitesini iyileştirmek. Belediye Başkanı Ravinet’in yönetimi, değerlendirme tavsiyelerini katılımcı bir forum aracılığıyla toplulukla paylaştı.
16.000’den fazla kent sakini, “Santiago, Herkesin Görevi” sloganıyla konsey toplantılarına katıldı, taleplerini dile getirdi. Bu sürecin sonunda Santiago Yenileme Planı hazırlandı ve Santiago Birinci Konvansiyonu başlatıldı. Santiago Yenileme Planı’nın uygulanması, SRP ve Konut Rehabilitasyon Programı (REHA) olmak üzere iki programın oluşturulmasıyla sonuçlandı. Amaç, 7.500 konuttan oluşan 500 kiralık salonu yeniden inşa etmekti. Bu apartmanlar, başlangıçta en savunmasız nüfusun konut ihtiyaçlarını karşılamak için inşa edilen eski toplu apartmanlardır.
Yeniden nüfuslandırma programının ölçeği o kadar büyüktü ki, özel sektörün aktif katılımı olmadan başarılı olamazdı. Özel geliştiriciler, yatırımlarından elde edilen getiri oranının çevre üzerinde bina inşa etmekle karşılaştırılacağına inanmıyordu. Belediye başkanı ve SDC, geliştiricileri kent imajını değiştirerek yatırım yapmaya ikna etmek için paradigma değişikliğine ihtiyaç olduğunu fark etti.
Bu nedenle SRP şu görevlere odaklandı: Yeniden geliştirme için uygun arazinin belirlenmesi, ulusal konut sübvansiyonunun Santiago’nun ihtiyaçlarına göre yeniden tanımlanması, büyük konut talebinin gösterilmesi, yeniden nüfus sözleşmeleri yoluyla özel geliştiricilerle işbirliği yapılması.
Santiago belediye bölgesi, 20 mahalleden oluşan altı bölgeye ayrıldı. Tüm kuruluşların temsilcilerinden seçilen Sivil Toplum Kuruluşları Cemaati Konseyi oluşturuldu. Konsey, belediye yönetimine tavsiyelerde bulundu, bazı özel yatırım projeleri için plebisit önerdi, imar planlarının görüşmelerine katıldı. SRP’nin en önemli sonucu, konut piyasasını canlandırmak, metropolitan bölgesindeki en canlı yerleşim alanlarından biri haline gelen SMD’yi yeniden doldurmaktı.
2002-2012 yılları arasında nüfus %55.1 arttı, konut stoku neredeyse iki katına çıktı. SRP kapsamında 646 geliştirme projesi üstlenildi. Yıllar geçtikçe konut piyasası daha özerk ve rekabetçi oldu. 1990-2012 yılları arasında geliştiriciler ve SDC arasındaki işbirliği anlaşmaları kapsamında yaklaşık 10.000 birim geliştirildi. Bölge şimdi yüksek apartman binalarıyla karakterize ediliyor. Mahalle sakinleri yeni projelere karşı çıkmaya, belediyeden yapı ruhsatlarının dondurulmasını ve mahallelerinde izin verilen yüksekliklerin azaltılmasını talep etmeye başladı. Düşük gelirli haneler için uygun fiyatlı konut inşa etmenin ekonomik fizibilitesinin düşük olduğu ortaya çıktı.
Sonuçlar:
● Proaktif Belediye Liderliği: Yeniden nüfuslandırma sürecinin ilerlemeyi sağlaması zaman aldığı için kurumsal ve politik istikrar önemlidir.
● Kurumsal Düzenlemeler: Santiago Development Corporation, gayrimenkul geliştiricileriyle PPP kurmak için koşulları yarattı ve SRP’yi büyük ölçüde canlandırdı.
● Teşvik ve Düzenlemeler: SUR sübvansiyonu ve Santiago’nun ana planının esnekliği, özel yatırımcıları, düşük/orta gelirli hane alıcılarını çekmenin ve nüfus planını başarıya ulaştırmanın anahtarıydı.
● Sürekli Topluluk Katılımı: Katılım yalnızca tasarım aşamasında değil, aynı zamanda proje uygulama aşamasında bir kentin yenilenme sürecinin kalıcı parçası olmalıdır.
● İşbirliği ve Bütünsel Yaklaşım: SRP stratejisi, kenti yeniden canlandırmak ve hedefe ulaşmak için tamamlayıcı şekilde birlikte çalıştı.