YÜKLENİYOR
Kentsel Dönüşüm ve Şehircilik Vakfı Kurucu Üyesi Haldun Ersen Belediye Gazetesi’ne görüşlerini aktardı.
Kentlerin tarihî ve kültürel dokusunu koruyan, riskli binaları, mekânları ve alanları dönüştürürken toplumsal kesimlerin görüşlerini dikkate alan, yurttaşları ve toplumsal yaşamı ön planda tutan sürdürülebilir kentsel dönüşüm nasıl olmalı?
HALDUN ERSEN: Sağlıklı bir kentsel dönüşüm süreci için konuyu sadece teknik yaklaşımlarla ele alamayacağımızı görmemiz, iletişim süreçlerini etkinleştirmemiz ve yol haritamızı belirlememiz gerekiyor. Kentsel dönüşüm vatandaşlara çok iyi anlatılmalı, vatandaşlarla etkin iletişim kurulmalı. İletişim sürecinin doğru planlanması, fayda ve maliyet aşamasının aktarılması, uzlaşma ve ikna açısından vatandaş katılımını teşvik etmesi, onay alınması açısından önemli. Mülkiyet sorunlarını çözmek için kentsel dönüşüm toplantıları veya söyleşileri düzenlenmeli, bu toplantılar ve söyleşiler her ilde, ilçede yaygınlaştırılmalı. Devlet ve vatandaşlar arasında köprü vazifesi görebilecek, tarafsız davranabilecek sivil toplum kuruluşları uzlaşma ve garantörlük sürecine dahil edilmeli. Kentsel dönüşüm yapılacak bölgelerde yaşayan vatandaşlarla anketler yapılmalı, vatandaşların görüşleri doğrultusunda projeler geliştirilmeli. Anketlerde kentsel dönüşüm sürecinin sosyolojik ve psikolojik boyutu göz ardı edilmemeli. Kentsel dönüşüm projelerinin vatandaş-devlet-sivil toplum kuruluşları işbirliğiyle başarılı olacağı, olası sorunların bu sayede çözülebileceği unutulmamalı. Bölgenin durumu ön planda tutulmalı, değerlendirilmeli ve projedeki fayda diğer bir projeye aktarılmalı. Kentsel dönüşüm mevzuatında belirlenen ancak yorumda ve uygulamada zorlanılan konularda sivil toplum kuruluşlarında destek alınmalı, mevzuat geliştirilmeli. Kentsel dokuyu ve bütünlüğü bozmayacak şekilde projeler hayata geçirilmeli, planlama ilkeleri belirlenmeli.
Afet yönetimi, iklim krizi, çevresel etkiler, ekoloji, akıllı kent çalışmaları, nüfus artışı bağlamında sosyo-ekonomik yapının güçlendirildiği kentsel yapılar ve kentsel dönüşüm projeleri hangi ilkeler doğrultusunda planlanmalı?
HALDUN ERSEN: İklim krizinin ve afetlerin en önemli nedeni, karbon salımının artması. Bu nedenle karbon salımı düşük konutlar ve kentler planlamamız gerekiyor. Kentsel dönüşümdeki eğilimler ve inovatif yaklaşımlar da bu gerçeği kapsıyor. Biz de bu doğrultuda 2021 yılında Kentsel Dönüşüm Konut Projelerinde Karbon Salımının Azaltılması Projesi’ni geliştirdik. Ayrıca kentsel dönüşümün akıllı şehirlerle entegrasyonun yapılabilmesi için coğrafi bilgi sistemlerine yönelik ihtiyaç daha da artacak. Dolayısıyla özellikle yerel yönetimlerde yakın bir zamanda master plana dayalı kentsel dönüşüm ve akıllı şehir entegrasyon projeleri artış gösterecek.
Kentsel dönüşüm projeleri planlanırken göz önünde tutulması gereken kriterler nelerdir? Uygulamalar ve projeler nasıl yapılandırılmalı?
HALDUN ERSEN: Kentsel dönüşüm projeleri planlanırken uzman kadrolarla çalışılmalı, birimler ve müdürlükler kurulmalı, bu birimlerde ve müdürlüklerde çalışacak personele kentsel dönüşümün her aşaması, ekonomik, sosyal, kültürel ve psikolojik boyutları hakkında eğitimler verilmeli. Kurumsal altyapı sağlamlaştırılmalı, sivil toplum kuruluşlarıyla, meslek odalarıyla işbirliği yapılmalı, vatandaş katılımı önemsenmeli. Kentsel dönüşümdeki uygulama biçimleri, yani yenileme, sağlıklaştırma, koruma, yeniden canlandırma ve geliştirme, düzenleme, temizleme, kentsel boşlukları doldurarak geliştirme göz önünde tutulmalı. Ekonomik, politik, sosyal ve kültürel dönüşümler de kentsel dönüşümün odağında ele alınmalı.
Yerel yönetimler kentsel dönüşüm stratejilerini, bütçe ve finansman aşamasını yapılandırırken nelere dikkat etmeli? Paydaşların, yurttaşların ve sivil toplum kuruluşlarının kentsel dönüşüm çalışmalarına dahil edilmesi neden önemli ve gerekli?
HALDUN ERSEN: Paydaşların, vatandaşların ve sivil toplum kuruluşlarının kentsel dönüşüm çalışmalarına dahil edilmesi, Türkiye’de risk altında 52 milyon insanın olduğu, Türkiye kentsel dönüşüm projesinin dünya çapında 500 milyar dolarlık 20 büyük proje arasında yer aldığının toplum tarafından anlaşılmasının sağlanması, kentsel dönüşüm ve akıllı şehir uygulamalarının finans boyutuyla sosyolojik boyutunun geliştirilmesi, kentsel dönüşüm strateji belgesi ve eylem planı hazırlamaları için belediyelerin teşvik edilmesi, müteahhitlerin ada bazında kentsel dönüşüm yapabilmesi yönünde teşvik edilmesi ve ada bazında dönüşümün yaygınlaştırılması, kentsel dönüşümün önünü tıkayan Kat Mülkiyeti Kanunu’nun revize edilmesi, Belediye Kanunu’yla 6306 sayılı kanunun birbirine uyumlu hâle getirilmesi, Kentsel dönüşüm ve akıllı şehir strateji belgesinin büyükşehirlerin içinde olduğu ve liderlik ettiği bir ön çalışmayla oluşturulması, bürokrasinin ve yargı sürecinin uzamasından dolayı arabuluculuğun ve uzlaştırmanın geliştirilmesi ve konunun kamuoyuna aktarılması, kentsel dönüşüm ve akıllı şehir yönetimi kapsamında yerel yönetimlerin vizyon, farkındalık ve proje geliştirmesi, paydaşlar ve birimler arasında koordinasyonun sağlanamamasında dolayı vatandaşların yaşadığı sıkıntıların çözülmesi, belediyelerin kentsel dönüşüm ve akıllı şehir yönetimi kadrolarının ve eğitimlerinin geliştirilmesi açısından önemli.
Kentsel dönüşümde ve akıllı şehir uygulamalarında yerel yönetimlere önemli görevler düşüyor. Vatandaş katılımı için gerekli olan yönetişim sürecinin doğru planlanması, vatandaşların ve tüm paydaşların bilgilendirilmesi gerekiyor. Vakfımızın geliştirmek istediği “Halkla Kentsel Dönüşüm Söyleşileri Projesi” kapsamında özellikle yerel yönetimler ve yöneticilerle birlikte yönetişim sürecinin bir parçası olmayı hedefliyoruz. Yönetişimin daha etkin olması için Kentsev Danışmanlık ve Proje Yönetimi’ni kurmayı planlıyoruz. Kurmayı planladığımız bu şirket aracılığıyla kentsel dönüşüm sürecindeki sorunları belediyelerle birlikte çözmeyi amaçlıyoruz.
Kentsel dönüşüm sürecinde karşılaşılan zorluklardan en önemlisi, vatandaşların yeterince ikna edilememesi, uzlaşma noktasında katılımının sağlanamaması ve isteklerin fazla olması. Ayrıca güven ortamının oluşmasında da sıkıntılar yaşanıyor (vatandaş-belediye ve vatandaş- müteahhit ilişkilerinde). Yerel yönetimlerin, kentsel dönüşümde ve akıllı şehir yönetiminde kadrolarını geliştirmek için yeteri kadar çaba göstermemesi de yaşanan zorlukları artırıyor. Mevzuattaki bazı kanun maddelerinin yalın ve açık olmaması hem hukuki süreçlerin uzamasına hem de vatandaşın mağdur olmasına neden oluyor.
Dr. HALDUN ERSEN KİMDİR?
Yüksek lisansını Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı’nda, doktorasını İstanbul Okan Üniversitesi Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı’nda tamamladı. 2002 yılından bu yana Management Plus Danışmanlık ve Eğitim Ltd. Şti.’nin genel müdürlüğünü yapıyor. Yönetim konusunda yayımlanmış üç kitabı bulunmaktadır. 2014 yılında İstanbul Üniversitesi’yle birlikte “Kentsel Dönüşüm” uzmanlık sertifika programlarını, 2020 yılında İstanbul Üniversitesi “Akıllı Şehirler” uzmanlık sertifika programını, 2022 yılında İstanbul Üniversitesi “İklim Değişikliği ve Çevresel Sürdürebilirlik” uzmanlık sertifika programını açtı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın “Akıllı Şehir Rehberlik Projesi” kapsamında “Akıllı Şehir Yönetimi” ve “Akıllı Yönetişim” konularında kitapçık ve kılavuz hazırladı, Türkiye’deki tüm belediyelere ve özel kurumlara eğitimler verdi. Yapı ve konut sektörü için SAP’la birlikte “Building Excellence” adlı ERP programını geliştirdi. “Ulusal Her Yönüyle Kentsel Dönüşüm ve Akıllı Şehir Zirveleri ve Kongreleri” kapsamında bugüne kadar 12 kent zirvesi ve altı kongre yaptı. “Gayrimenkulde Liderler Zirveleri” düzenledi. Her iki markayı da kendisi geliştirdi. Proje ortağı ve lideri olduğu Konutlarda Karbon Salımının Azaltılması Projesi’ni Ege Yapı’yla birlikte TÜBİTAK 1501 Projesi olarak hayata geçirdi. Kentsel Dönüşüm ve Şehircilik Vakfı’nın kurucusu ve genel sekreteridir.