Yıllık izin ücretinde zaman aşımı

SODEMSEN Toplu İş Sözleşmesi Avukatı Merve Nur Gök “Yıllık izin ücretinde zaman aşımı” hakkında yazdı.

4857 sayılı İş Kanunu’na kadar 1475 sayılı İş Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın İş Kanunu dahil olmak üzere iş hukuku mevzuatında işçi ücretlerinin ve tazminatlarının tabi olduğu zamanaşımı süresi hakkında özel bir düzenleme yoktur. Bu nedenle konu, 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun zamanaşımına ilişkin hükümlerinden hareketle değerlendirilmiştir.

Borçlar Kanunu’nda genel zamanaşımı süresi on yıl olarak düzenlendikten sonra (m. 125), beş yıllık zamanaşımı süresine tabi alacaklar, sınırlı sayı prensibiyle tek tek sayılmıştır (m. 126). Bu düzenleme tarzından, 126. maddede geçmeyen, diğer kanunlarda özel olarak zamanaşımı süresi düzenlenmeyen tüm alacaklar için on yıl uygulanacağı sonucuna ulaşılır. 818 sayılı kanunda beş yıllık zamanaşımına tabi tutulan alacaklardan biri de “… başkalarının maiyetinde çalışan veya müstahdemi olan kimselerin, hizmetçilerin, yevmiyecilerin ve işçilerin ücretleri” (b. 3) olup, bundan çıkarılan sonuç hangi kanun kapsamında olduğu fark etmeksizin iş/hizmet sözleşmesine tabi çalışanların hak kazandıkları tüm ücretlerin beş yıllık zamanaşımına tabi olduğu, bu açıdan ücretin konusunun, türünün ya da hangi amaçla ödendiğinin bir öneminin bulunmadığıdır. İkinci sonuç ise, işçilerin iş sözleşmesinden doğan ve ücret niteliğinde olmayan diğer tüm alacakları, bu arada tazminatlar, 126. maddede geçmediği için on yıllık zamanaşımına tabidir. Yeni kanundaki mülga 126. maddenin yerini alan, 147. madde düzenlemesidir. 6098 sayılı kanunun 147. maddesinin dikkat çeken yönü, madde gerekçesinde de ifade edildiği üzere, düzenlemenin içeriğindeki değil, anlatımındaki sadeleştirmedir.

Yıllık izin ücreti alacağında zamanaşımına ilişkin olarak Yargıtay 7. ve 9. Hukuk Daireleri, 147. maddenin “kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi diğer dönemsel edimler” hükmünü lafzi yorumla, yıllık izin ücretinin diğer ücretler gibi dönemsel olmamasına, bir iş ilişkisinde sadece bir defa, iş sözleşmesinin sona ermesinde hak kazanılmasına dayanarak yıllık izin ücretinin 146. maddedeki on yıllık genel zamanaşımı süresine tabi olduğunu açıklamıştır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin yıllık izin ücretini hukuki niteliğiyle itibarıyla diğer ücretlerden ayrı bir yere koyduğu anlaşılmaktadır.

Aynı dönemde Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 7. ve 9. Hukuk Daireleri’nden farklı sonuca varmıştır: “4857 sayılı İş Kanunu’nun 32/8.  maddesinde işçi ücretinin beş yıllık özel bir zamanaşımı süresine tabi olduğu açıkça belirtilmiştir. Yıllık izin ücreti, iş sözleşmesinin sona ermesiyle ücret alacağı hâline gelerek muaccel olmaktadır. Yıllık izin ücretinin bir tazminat veya tazminat niteliğine yakın bir alacak mı veya bir ücret alacağı mı olduğuna dair farklı yorumlar olsa da, mülga 818 sayılı kanun döneminde yıllık izin ücreti zamanaşımı süresi, ücretlere dair uygulama gibi, beş yıl olarak kabul edilerek uygulanmıştır. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle de yıllık izin ücretinin tartışılan durumunda farklılık bulunmadığından zamanaşımı süresinin dairemiz yerleşik uygulaması gibi beş yıl olarak uygulanmasına devam edilmiştir.”

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin “İçtihat Farklılıklarının Görüşülmesi” başlıklı Eylül 2020 tarihli kararında, 01.07.2022-25.10.2017 döneminde yıllık izin ücretinin tabi olduğu zamanaşımı konusunda 22. Hukuk Dairesi’nin görüşü ön plana çıkmış, önceki kararlara kıyasla daha ayrıntılı gerekçelere yer verilmiştir. Bu kararda İş Kanunu’nun 59. maddesinde iş sözleşmesinin sona ermesi hâlinde kullandırılmamış olan yıllık izin sürelerine ait ücretin “ücret” niteliğinin özellikle vurgulandığı, bu çerçevede İş Kanunu’nun 32/6. maddesindeki iş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücretiyle sözleşmeden ve kanundan doğan parayla ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunluluğunun ve 32/8. hükmündeki “ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır” kuralının yıllık izin ücreti hakkında da geçerli olduğuna işaret edilmiştir. Yıllık ücretli izin, dönemsel edim niteliğinde olup, buna ait ücret hakkında anılan hüküm uygulanmalıdır.

*Araştırma Makaleleri: Prof. Dr. Mahmut Kabakcı, Yıllık İzin Ücreti Zamanaşımı Süresi, Sicil İş Hukuku Dergisi, Yıl: 2022, Sayı: 47.