YÜKLENİYOR
SODEMSEN Toplu İş Sözleşmesi Avukatı Esin Bayramoğlu Çevre Hakkı üzerine yazdı.
Yeni kuşak insan hakkı gruplandırmasındaki haklardan biri olan çevre hakkının konusu, insanın doğal, tarihî ve kültürel çevresi, genel anlamda yaşama çevresidir. Hukuki tanımda bu hakkın öznesi insan olarak belirlenmiştir. Çevre hakkının asıl amacı, gelecek nesillere yaşanabilir bir çevre bırakmak ve çevre problemlerini önlemektir. Günümüz koşulları ve gelişen teknolojiyle birlikte çevre hakkının önemi artmaktadır. Çevre hakkı, anayasa ve uygulamalarda hak/ödev kavramı kapsamında ele alınmaktadır. Ayrıca çeşitli sivil toplum kuruluşlarının temel çalışma alanları da çevre hakkı üzerinde yoğunlaşmıştır.
Çevre hakkı, hakkın özü itibarıyla, bireylere, sivil toplum kuruluşlarına ve devletlere sorumluluklar yüklemektedir, çevre politikalarına ve çevresel yönetim sürecine katılımı gerektirmektedir. Bu yönüyle çevre hakkı, tüm ülkelerin işbirliğini gerektiren bir insan hakkıdır. İlk kez 1972 BM Stockholm Bildirgesi’nde somut ifadesini bulan çevre hakkı, daha sonraki uluslararası belgelerde, ülke anayasalarında ve çevreyle ilgili özel kanunlarda yer almıştır. 1982 Anayasası’nın 56. maddesinde çevre hakkının düzenlendiğini görmek mümkündür. Bu düzenlemeye göre çevre hakkı, devletin ödevi, vatandaşın ödevi ve herkesin hakkı olarak düzenlenmiştir. Anayasanın bu konudaki en önemli maddesi, 56. maddedir, diğer birçok maddede de çevreyi koruyucu hükümlere yer verilmiştir (35., 43., 44., 45., 56., 57., 63., 168. ve 169. maddeler)
İnsanların sağlıklı, temiz, bozulmamış bir çevrede yaşamasını güvence altına alan çevre hakkı, savaşın olmadığı, terörün ve şiddetin önlendiği, silahlanmanın önüne geçildiği bir ortamda yaşama olanağı sağlayan barış hakkı, uygarlığın gelişmesiyle ortaya çıkan fırsatlardan herkesin, her topluluğun eşit ve dengeli biçimde yararlanmasını hedef alan gelişme hakkı ve bu hakların uzantısı olan güvenlik, silahsızlanma, kültürel kimliğe saygı, insani yardım, halkların kendi kaderini tayin gibi haklar, yaşam hakkı ortak temelinde yükselen evrensel değerleri oluşturmaktadır ve önceki iki kuşak hakların da tam olarak gerçekleşeceği toplumsal ve uluslararası bir düzeni hedeflemektedir. Bu yönüyle geniş bir kapsama sahip olan çevre hakkı, modern toplum ve dünya düzeni için önemli bir hak kavramı olma özelliğini taşımaktadır.
Kaynak: www.turkulkusu.com, www.dergipark.org.tr