YÜKLENİYOR
SODEMSEN İdari ve Mali İşler Müdürü Ata Alkan “Fazla mesai uygulaması” üzerine yazdı.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi uyarınca ülkenin genel yararları, işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma (fazla mesai), kanunda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık kırk beş saati aşan çalışmadır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 oranında yükseltilmesi suretiyle hesaplanır ve ödenir.
Haftalık çalışma süresinin sözleşmeyle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, yukarıda ifade edilen esaslar dahilinde uygulanan, haftalık ortalama çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışma, fazla süreyle çalışmadır. Fazla süreyle çalışmada her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 oranında yükseltilmesiyle hesaplanır ve ödenir.
Aynı kanunun 63. maddesinde, “Çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşmasıyla haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak koşuluyla, farklı şekilde dağıtılabilir. Bu hâlde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi, toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar artırılabilir,” kuralına yer verilmiştir.
Günlük çalışma süresinin 11 saati aşamayacağı, kanunda emredici şekilde düzenlenmiştir, bu süreyi aşan çalışmalar denkleştirmeye tabi tutulamayacak, zamlı ücret ödemesi veya serbest zaman kullanımı söz konusu olacaktır. Fazla çalışmanın aylık ücret içinde ödendiğinin öngörülmesi ve buna uygun ödeme yapılması hâlinde yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresinin, ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir. Fazla mesai ücretinin son ücrete göre hesaplanması doğru değildir, ait olduğu dönem ücretiyle hesaplanması gerekir. Yargıtay’ın kararları da bu yöndedir.
Fazla mesai ücreti, normal ücretin tabi olduğu kesintilere tabidir. Yani bu ücretten SSK ve işsizlik sigortası primi, Gelir ve Damga Vergisi kesintisi yapılır, geri kalan tutar işçiye ödenir. İşçinin günlük iş süresi içinde hiç ara vermeden çalışması beklenemez. Gün içinde işçinin yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçları sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı vardır. Dolayısıyla fazla mesai hesaplamasında dinlenme süresinin ve yemek molasının düşülmesi gerekmektedir. Fazla çalışmanın işçinin imzasının alınarak ve özlük dosyasında saklanarak belgelenmesi, ücret bordrolarında fazla mesai ücretinin ayrıca gösterilmesi doğru olacaktır.