YÜKLENİYOR
SODEMSEN Toplu İş Sözleşmesi Avukatı Merve Nur Gök “Kısmi süreyle çalışan işçinin hafta tatili hakkı” üzerine yazdı.
İş Kanunu uyarınca kısmi süreli iş sözleşmesi, “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme, kısmi süreli iş sözleşmesidir.” Doktrinde, bir iş sözleşmesinin, kısmi süreli iş sözleşmesi olarak kabulü için haftalık normal çalışma süresinin taraflarca tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmiş olmasının gerekli olduğu ifade edilmiştir. Çalışma süresi haftalık değerlendirilir. İşçinin emsal işçiye göre aylık ya da yıllık normal çalışma süresinin önemli ölçüde az belirlenmesi hâlinde dahi haftalık normal çalışma süresinin uzunluğuna bakılarak sözleşmenin türü belirlenecektir.
Kanundaki “önemli ölçüde” şeklindeki ifade, İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’ndeki “İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.” Bu tanıma göre, tam süreli iş sözleşmesi kapsamındaki emsal çalışmanın üçte ikisine kadar yapılan çalışmalar, kısmi süreli çalışma kabul edilebilecektir.
Bir örnekle açıklamak gerekirse, Yargıtay’a göre, “… emsal işçiye göre 45 saat olarak belirlenen normal çalışmanın taraflarca 30 saat ve daha altında kararlaştırılması hâlinde kısmi süreli iş sözleşmesinin varlığından söz edilir.”
4857 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte olduğu dönemde, 2020 yılına dek, Yargıtay’ın kısmi süreli işçinin hafta tatili hakkında verdiği kararlarda şu ifade yer almaktaydı:
“1475 sayılı kanunun 41. maddesinde, hafta tatiline hak kazanabilmek için önceki altı günde günlük iş süresine göre çalışmış olmak şartı bulunmaktaydı. 4857 sayılı kanunda ise, haftalık iş süresi, çalışılan günlere farklı şekilde dağıtılabileceğinden, hafta tatili tanımı değişmiştir, işçinin 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olması kaydıyla yedi günlük zaman dilimi içinde kesintisiz yirmi dört saat dinlenme hakkı öngörülmüştür. 63. maddede, genel bakımdan iş süresinin haftalık en çok kırk beş saat olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle 4857 sayılı kanunun uygulandığı dönemde haftalık çalışma süresi kırk beş saati bulamayacağından kısmi süreli iş ilişkisinde işçinin hafta tatiline hak kazanması mümkün olmaz.”
Yargıtay, ilk kez 2020 yılında verdiği bazı kararlarında haftalık çalışma süresinin uzunluğu konusunda hiçbir yorum yapmaksızın kısmi süreli işçinin hafta tatili ücretinin hesaplanması gerektiğine hükmetmiştir. Yargıtay’ın verdiği bir kararda, “İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi tarafından davacının … kısmi süreli iş sözleşmesi ile günde üç saat çalışma esasına göre çalıştığı kabul edilerek bu döneme ilişkin hafta tatili ücret alacağı talebinde bulunmasının mümkün olmadığı belirtilmişse de, … 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca hafta tatili, yedi günlük zaman dilimi içindeki yirmi dört saatlik dinlenme hakkını ifade etmektedir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda tanık beyanlarına göre davacının pazar günleri temizlik yaptığı ve çöp topladığı kabul edilmiştir. Dosya kapsamında davacının haftanın yedi günü çalışmasına rağmen hafta tatili ücret alacağının ödenmediği sabit olup, söz konusu alacağın … kısmi süreli çalışma esasına göre yapılacak hesaplama ile hüküm altına alınması gerekmektedir. Hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir,” ifadelerine yer verilmiştir, haftalık çalışma süresinin uzunluğu konusunda hiçbir yorum yapılmaksızın kısmi süreli işçinin hafta tatili ücretinin hesaplanması gerektiği kabul edilmiştir.
Yargıtay’ın 2020 yılında ve sonrasında verdiği kararlarda, yıllardır devam ettirdiği haftalık çalışma süresi kırk beş saati bulamayacağından kısmi süreli işçinin hafta tatiline hak kazanmasının mümkün olmayacağı yönündeki içtihadında değişikliğe gidip gitmediği belirsizliğini korumaktadır. Zira kararlarda içtihat değişikliğinden emin olmak için açık ve kesin ifadelerin yer aldığından söz etmek güçtür.