YÜKLENİYOR
CHP Enerji Politikalarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı, Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz Belediye Gazetesi’nin sorularını yanıtladı.
2019-2024 hizmet döneminde CHP’li belediyelerin enerji politikaları kapsamında hangi projeler hayata geçirildi?
DENİZ YAVUZYILMAZ: CHP’li belediyelerin 2019-2024 hizmet dönemindeki enerji politikaları iki eksen üzerinden ilerledi. Bu eksenlerin ilkinde, enerji verimliliği ve yeşil dönüşüm odaklı çalışmalar yapıldı. Belediyelerimizin kullandığı enerjinin yenilenebilir kaynaklarından elde edilmesine ilişkin dönüşüm süreci başlatıldı. Belediyelerimiz, Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı (SECAP) kapsamında ürettikleri ve/veya tükettikleri elektrik enerjisinin iklim dostu olması, yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilmesi ve karbon azaltımı için dönüşüm sürecini başlattılar.
Belediyelerin nitelikli kamu hizmeti sunabilmek için harcadıkları enerjide kayıp ve kaçakla mücadele eden, verimliliği ön plana çıkaran, enerji temin maliyetlerini düşüren projeler geliştirildi. İhtiyaç duyulan enerjiyi yenilenebilir enerji üretim santrallerinde (GES, biyokütle santrali vb.) üreten belediyelerimiz, enerjiye erişim maliyetlerini düşürürken, kamu harcamalarındaki israfla ve iklim kriziyle mücadele için önemli bir araç geliştirmiş oldular. Özellikle belediyelerin en fazla enerji tüketimi yapan birimlerinde (su ve kanalizasyon idareleri, metro, toplu ulaşım hizmetleri vb.) enerji tasarrufu sağlayacak projelere odaklanıldı.
İkinci eksende ise, enerji yoksulluğuyla mücadeleye ve kamu hizmetlerine erişimi ücretsiz ve/veya ucuz kılmaya odaklanıldı. Belediyelerimizin enerji maliyetlerinin düşürülmesinden sağlanan tasarrufla, elektrik üretim ve tedarik sürecinde elde edilen gelirle belediyelerin ulaşım, altyapı, eğitim ve sağlık gibi hizmetlere daha fazla yatırım yapması sağlanıyor, bu hizmetlere erişimin ücretleri düşürülüyor, sosyal projeleri destekleyecek ve hemşerilerinin sosyal refahını artıracak imkânlar yaratılıyor.
Bu kapsamda “Enerji Performans Sözleşmesi” (ESCO-EPS) modeliyle kamu ve özel sektör işbirliğiyle kurulan santrallerden belediyeler herhangi bir ücret ödemeden enerji elde edebiliyor. Örneğin, İzmir Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait İZENERJİ ve İZGÜNEŞ şirketleri, Tire Belediyesi işbirliğiyle Tire Gazi Mustafa Kemal Atatürk Stadyumu’nun çatısına GES kuruldu. Tire Belediyesi’nin enerji ihtiyacının %70’i bu santralden sağlanacak.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin İZETAŞ, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin İSETAŞ adlı şirketlerinin elektrik tedarik lisansına sahip olması önemli bir model. Bu model, konut, esnaf, sanayi, kamu kurumu gibi abonelerin temiz ve ucuz fiyatlı elektrik enerjisi kullanmasını mümkün kılıyor. Adana Büyükşehir Belediyesi, raylı ulaşım sistemlerinin tükettiği enerjiyi karşılamak için GES’ler kurdu. Tükettiği enerji için ücret ödemiyor. Bu proje, ulaşım hizmeti maliyetlerinin düşürülmesi açısından da önemli bir örnek. Antalya Büyükşehir Belediyesi, GES’lerden sağladığı enerjiyle çiftçilere ücretsiz su ve enerji temin ediyor. Böylece kırsal ve tarımsal kalkınmaya katkıda bulunuyor.
CHP’nin yerel seçim beyannamesinde enerji alanında öne çıkan hedefler nelerdir?
DENİZ YAVUZYILMAZ: CHP’li belediyelerin enerji alanındaki hedefleri oldukça önemli ve kapsamlı. Belediyelerin, enerji ihtiyacını yenilenebilir kaynaklardan karşılaması ve yerelde üretilen temiz enerjiyi kullanarak ekosisteme zarar vermeden çözümler üretmesi konusunda kararlıyız. Belediyelerimiz arasında enerji üretimi ve tüketiminde işbirliği sağlayabilmek için “Yerel Yönetimler Enerji Ağı” kuracağız.
Belediyelerin enerjiyle ilgili faaliyet üreten birimleri, her belediyede farklı daire başkanlığı ya da müdürlüğü bünyesinde çalışma yürütüyor. Bu durum, uygulamada belediyelerin eşgüdümlü çalışmasını zorlaştırıyor. Bu birimleri aynı isim ve organizasyon şemasına ait birimlere dönüştüreceğiz. Bu sayede belediyelerin enerji birimleri, aynı çalışmaları yürüten birimlerle yatay ilişki kuracak ve ortak çalışma zemini bulacak. Yerel Yönetimler Enerji Ağı, temiz ve ucuz enerji üretimi ve temini, enerji yoksulluğuyla mücadele amacını taşıyor. Vatandaşların daha güvenli ve sürdürülebilir enerjiye erişimini sağlamak istiyoruz.
Enerji verimliliği de öncelikli başlıklarımızdan biri. Belediyelerimizde akıllı izleme ve kontrol sistemlerini daha aktif kullanmayı, enerji tüketimini azaltmayı ve enerji verimliliğini artırmayı planlıyoruz. Kamusal harcama kalemlerinde sağlanacak tasarruf sayesinde enerji yoksulluğuyla mücadele ve temel kamu hizmetlerine erişimi güvence altına alma çalışmaları güçlendirilecek.
Belediyelerimizin enerji üretimi ve tüketiminde yeşil dönüşümü hedefliyoruz. 2019-2024 hizmet döneminde başlayan çalışmaları yeni dönemde daha da geliştirmek ve yaygınlaştırmak istiyoruz. Belediyelerimizin enerji tedarik zincirini kısaltıp karbon azaltımı sağlayacağız. Güneş enerjisi santrallerinin kapasitelerinin artırılması, karbon azaltımı projeleri ve sulama kooperatiflerine güneş enerjisi desteği gibi çalışmalarla çevre dostu enerji kaynaklarının kullanımını teşvik edeceğiz. Bu hedeflerimizi gerçekleştirdiğimizde belediyelerimiz, kendi enerji ihtiyaçlarını karşılayacak düzeye gelecek, hatta fazla enerji üreterek gelir elde edebilecek. Enerji dönüşümüyle oluşacak yeni iş alanlarını ve istihdam koşullarını da önemsiyoruz. Bu amaçla yenilikçi Ar-Ge çalışmaları ve yenilenebilir enerji sektöründe meslek edindirme kursları planlıyoruz.
6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler, afet ânı ve sonrası, enerjinin önemini bir kez daha gösterdi. Afet risklerinin enerji yatırımlarında dikkate alınması ve afet anlarında güvenliğin sağlanması için de önlemler düşündük. Afet anında ve sonrasında hizmetlerin aksamasını önlemek için iletişim kesintisi risklerine karşı önlemler geliştirdik. Bu kapsamda telsiz muhaberesi ve uydu iletişimi altyapısının kurulması gibi adımlar atarak afet durumlarında iletişim ağlarının devamlılığını sağlayacağız. Ayrıca afet anında kriz yönetimini yürütecek belediye binalarının ve tesislerinin kendi elektriğini yenilenebilir kaynaklardan üretmesini sağlayacağız. Bu sayede olası elektrik kesintilerine karşı bu tesislerin güvenliği ve işlevselliği korunacak, acil durumlara müdahale edilecek ve hizmetlerin sürdürülmesi sağlanacak. Bu önlemler, afet risklerine karşı belediyelerin hazırlıklı olmasını ve toplumun güvenliğini sağlamasını amaçlıyor.
Enerji yönetişimi ve döngüsel ekonomi yaklaşımı Türkiye’nin geleceği açısından neden önemli? Bu süreçte yerel yönetimler hangi inisiyatifleri üstlenmeli?
DENİZ YAVUZYILMAZ: Enerji yönetişimi ve döngüsel ekonomi yaklaşımı, Türkiye’nin geleceği açısından hayati önem taşıyor. Bu yaklaşımlar, sürdürülebilir kalkınmada ve çevresel korumada önemli bir rol oynuyor. Bu süreçte belediyelerin inisiyatifler üstlenmesi gerekiyor. Öncelikle yenilenebilir enerjiye geçişin desteklenmesi önem arz ediyor. Belediyeler, kendi bölgelerinde yenilenebilir enerji kaynaklarını yaygınlaştıracak çalışmaları planlamalı. Güneş, rüzgâr, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik projelerin desteklenmesi, bu kaynaklardan elde edilen enerjinin kullanımının ve enerji verimliliğinin artırılması önemli. Belediyeler, binaların ve altyapının enerji verimliliğini artırmak için teşvikler ve yönergeler sağlayabilir. Enerji verimli aydınlatma sistemleri, izolasyon ve enerji tasarruflu cihazlar gibi önlemler alınabilir.
Yerel yönetimler arasında kurulan bir enerji ağıyla temiz enerji üretimi, temini ve ucuz satışı sağlayarak, toplumun enerji gereksinimini karşılanırken çevresel etkileri en aza indirmeyi hedefliyoruz. Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim, belediyelerin enerji ihtiyacını çevre dostu ve sürdürülebilir kılmak için önemli bir strateji. Enerji üretiminin çevresel etkilerini azaltarak ekosisteme zarar verilmesini önleyeceğiz, uzun vadede enerji maliyetlerini düşüreceğiz. Bu sayede ucuz, temiz ve güvenli enerjiye erişimi mümkün kılan yerel yönetim örnekleri sunabiliriz, bu rol modelle enerji politikalarını dönüştürmek amacıyla merkezî yönetim üzerinde baskı kurabiliriz.
Belediyeler, enerji verimliliğine yönelik çalışmalarla belediyelerin enerji tüketimini azaltabilir, kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlayabilir. Her belediye enerjide kendi kendine yetebilir hâle gelebilirse, enerji maliyetleri düşer ve enerji arz güvenliği artırılarak afet risklerine karşı belediyelerin daha dirençli olması sağlanır. Enerji tedarik zincirleri kısaltılır, karbon azaltımı da mümkün olur.
Belediyeler, temiz enerji kaynaklarına geçiş sürecinde de aktif rol oynayabilir. Adil geçiş sürecinde oluşacak iş kaybı gibi sosyal ve ekonomik mağduriyetleri giderebilmek amacıyla yenilenebilir enerji sektöründeki iş alanlarına yönelik meslek edindirme kursları açılabilir ve Ar-Ge çalışmaları yürütülebilir. Bu sayede yerel toplulukların enerji ihtiyacını karşılamak için daha sürdürülebilir ve yenilikçi çözümler geliştirilir, toplumun genel refahı ve yaşam kalitesi yükseltilir.
2024-2029 hizmet dönemi için enerji politikaları yapılandırılırken nelere dikkat edildi? Sürdürülebilir/yenilenebilir enerji kaynaklarını çeşitlendirmek, karbon salımını azaltmak, yeşil dönüşüme odaklanmak, enerji yoksulluğunu gidermek ve enerji verimliliğini artırmak amacıyla geliştirilecek stratejiler sizce nasıl olmalı?
DENİZ YAVUZYILMAZ: 2024-2029 hizmet dönemi için enerji politikalarını şekillendirirken, öncelikle büyükşehir belediyelerimizin enerji alanında çalışma yürüten birimlerinin temsilcileriyle toplantılar yaptık. Elektrik tedarik lisansına sahip olan İzmir Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraklerinin temsilcileriyle yaptığımız toplantılarda hem iştiraklerin çalışmaları hakkında bilgi aldık hem de mevcut enerji politikaları kapsamında belediyelerin alabileceği inisiyatifler hakkında fikir alışverişinde bulunduk.
Yerel yönetimler nezdinde partimizin enerji politikalarını belirlemek, belediyelerimizin enerjiye erişimde, enerji tüketiminde ve verimliliğinde yaşadığı sorunları, enerjinin üretimi ve tedarikinde mevcut durumu ve potansiyeli hakkında CHP’li büyükşehir belediyelerinin enerji alanında çalışma yürüten birimlerin yetkilileriyle 5 Şubat 2024’te toplantı yaptık. Toplantıda, Enerji ve Tabii Kaynaklardan Sorumlu Gölge Bakanlık olarak yerel seçimler için hazırladığımız politika tutum belgesini ve söylem setini katılımcılarla paylaştık, söylem setinde yer alan seçim vaatlerinin içeriği, vaatlerin gerçekleştirilebilme olasılığı, olası maliyetleri ve bütçe olanakları hakkında çok faydalı tartışmalar yürüttük. Politikalarımızın uygulanabilirliği, bizim için en önemli kriterdi. Seçmenlere sahici, hayata geçirilebilir stratejilerle gitmeliydik. Bunu yaptığımızı düşünüyorum.
Beş önemli hedefe odaklanarak enerji politikamızı şekillendirdik:
• Sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesini ve çeşitlendirilmesini amaçladık. Bu kapsamda güneş, rüzgâr, biyokütle enerjisi gibi temiz ve yenilenebilir kaynaklardan elde edilen enerjiye yönelik yatırımları ve teşvikleri önceliklendirdik. Ayrıca enerji üretiminde karbon salımını azaltma hedefiyle fosil yakıtlara bağımlılığı azaltacak politikalar belirledik.
• Yeşil dönüşüm ve çevresel sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda hareket ettik. Belediyeler, çevreye duyarlı enerji üretim ve tüketim modellerini benimsemek için teşvik edilecek. Bununla birlikte enerji altyapısının afetlere dayanıklı hâle getirilmesi ve afet anında elektrik kesintilerinin önlenmesi için gerekli önlemler alınacak.
• Enerji yoksulluğunu gidermek ve toplumun her kesimine erişilebilir enerji sağlamak için stratejiler belirledik. Özellikle kırsal bölgelerde ve dezavantajlı topluluklarda enerjiye erişimde eşitlik sağlanmasını ve enerji maliyetlerinin düşürülmesini amaçlıyoruz. Sadece enerjiye erişim değil, ulaşım gibi temel kamusal hizmetlere erişim ücretlerinin düşürülmesini, mümkün olduğunca kaldırılmasını hedefliyoruz.
• Enerji verimliliğinin artırılması için önlemler belirledik. Belediyelerin binalarında ve tesislerinde enerji verimliliği etütleri yapılacak, enerji tasarrufu sağlayacak teknolojik dönüşüm sağlanacak. Ayrıca toplu ulaşım ve altyapı projelerinde enerji verimliliği göz önünde bulundurulacak, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı çözümler benimsenecek.
• Enerji politikalarının başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için kamu ve özel sektör işbirliğinin, ulusal düzeyde destekleyici politikaların oluşturulması gerekliliğini vurguluyoruz. Bu çerçevede ESCO-EPS gibi modellerle kamu ve özel sektör arasında işbirliği sağlanarak enerji üretim ve tüketimindeki hacim artırılabilecek. Ayrıca yenilikçi Ar-Ge çalışmaları ve eğitim programlarıyla yenilenebilir enerji sektörünün gelişimi desteklenecek.
Ekolojik yenilenme ve iklim krizine dayanıklılık için yenilenebilir enerji üretimini yaygınlaştıracak uygulamalarda yerel yönetimlerin rolü nedir?
DENİZ YAVUZYILMAZ: Ekolojik yenilenme ve iklim krizine dayanıklılığı sağlama sürecinde yerel yönetimlerin rolü önemlidir. Yerel yönetimler, yerel kaynakları kullanarak, yenilenebilir enerji üretimini teşvik ederek ekosisteme zarar vermeden enerji ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanmalıdır. Yereldeki yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, uzaktaki enerji kaynaklarına bağımlılığı azaltır. Ayrıca yereldeki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen enerjinin temini ve dağıtımı sağlanmalı, sürdürülebilir enerji üretimi ve tüketimi desteklenmelidir. Bu, belediyelerin enerji politikaları belirlemesiyle, yerel enerji ağları kurmasıyla gerçekleştirilebilir. Katılımcı belediyeler arasındaki koordinasyonla temiz enerji üretimi artırılır ve enerji tüketiminde verimlilik sağlanır.
Yerel yönetimler, enerji verimliliğini artırmak ve sera gazı emisyonlarını azaltmak için yerel düzeyde politikalar geliştirmelidir. Bu politikalar, enerji verimliliğini artırmak için binalarda ve tesislerde yapılacak iyileştirmeleri içerir. Çevre dostu enerji kaynaklarına yönelik projelerin desteklenmesi ve karbon salımının azaltılması için teşviklerin sağlanması da oldukça önemlidir.
Yerel yönetimlerin, tarım ve kırsal kalkınma programları kapsamında sulama kooperatiflerine destek vermesi, güneş enerjisi santralleri kurması da ekolojik yenilenmeye katkıda bulunur, iklim krizine dayanıklılığı artırır. Bu sayede tarımsal sulama sistemlerinin enerji ihtiyacı yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanır, tarımın sürdürülebilirliği ve çevre dostu enerji kullanımı sağlanır.
Afet risklerini dikkate alarak enerji yatırım planlaması yapmak, yerel yönetimlerin iklim krizine dayanıklılığını artırır. Afet anında kriz yönetimi açısından önem arz eden binaların ve tesislerin kendi elektriğini yenilenebilir kaynaklardan üretmesi, enerji kesintilerine karşı güvenliği sağlar ve toplumun afetlere karşı direncini artırır. Bu nedenle ekolojik yenilenme ve iklim krizine dayanıklılık için yerel yönetimlerin yenilenebilir enerji üretimini yaygınlaştıracak önlemler alması gerekli ve önemlidir.